Ιμια, 24 χρόνια μετά…
Τα Ίμια στο νοτιοανατολικό Αιγαίο έγιναν γνωστά το 1995, όταν ξεκίνησε και η περιβόητη κρίση, επί κυβερνήσεως Κώστα Σημίτη. Μία κρίση που τα είχε όλα. Στρατιωτική επιφυλακή, διπλωματικό παρασκήνιο, κατηγορίες για λάθος χειρισμούς, αλλαγή στην τουρκική ρητορεία και δυστυχώς απώλεια ζωών που σηματοδότησε και πλήγμα στο ηθικό της χώρας.
Ήταν ανήμερα Χριστούγεννα του 1995, όταν το τουρκικό φορτηγό πλοίο Φιγκέν Ακάτ εκπέμπει σήμα κινδύνου. Βρισκόταν κοντά στην Μικρή Ίμια. Άμεσα, το λιμεναρχείο Καλύμνου, το οποίο σημειώνεται πως ήταν το πλησιέστερο στην περιοχή, διέθεσε ρυμουλκό. Ωστόσο, ο πλοίαρχος του φορτηγού αρνείται τη βοήθεια, περιμένοντας τουρκική βοήθεια. Ο λόγος; Σύμφωνα με τον ίδιον βρισκόταν σε τουρκική περιοχή.
Στις 27 Δεκεμβρίου κι ενώ το πλοίο παραμένει στο σημείο, η ελληνική πρεσβεία στην Άγκυρα ενημερώνεται πως υπάρχει γενικότερα ζήτημα με τα Ίμια.
Τελικά, δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκόλλησαν το τουρκικό φορτηγό και το οδήγησαν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας.
Η ανύψωση της σημαίας
Εκείνες τις ημέρες ο δήμος Καλύμνου προχωρά σε μία ενέργεια η οποία συζητήθηκε πολύ. Ο δήμαρχος του νησιού Δημήτρης Διακομιχάλης πηγαίνει στη βραχονησίδα και υψώνει την ελληνική σημαία. Σημείωση: Συνοδεύεται από δύο κατοίκους αλλά και τον αστυνομικό διευθυντή.
Δύο φερόμενοι ως δημοσιογράφοι της εφημερίδας Hurriyet μεταβαίνουν με ναυλωμένο ελικόπτερο στη Μικρή Ίμια, υποστέλλουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική. Τα ερωτηματικά για το κατά πόσο οι δύο συγκεκριμένοι ήταν όντως δημοσιογράφοι είναι κάτι που έως σήμερα βρίσκεται σε αμφισβήτηση. Αρκετοί μίλησαν για στρατιωτικούς και πράκτορες της ΜΙΤ.
Τη νύχτα της 28ης Ιανουαρίου Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάζονται στη Μεγάλη Ίμια χωρίς να γίνουν αντιληπτοί. Η εντολή ήταν να αποφύγουν την κλιμάκωση της έντασης. Στις 29 του ίδιου μήνα ο Κώστας Σημίτης, στις προγραμματικές δηλώσεις στη Βουλή, ενημερώνει ότι η Ελλάδα θα αντιδράσει σε οποιαδήποτε τουρκική πρόκληση άμεσα και δυναμικά.
Στα Ίμια σπεύδουν δύο ελληνικά πολεμικά πλοία, ενώ η Τανσού Τσιλέρ ζητεί διαπραγματεύσεις για τις βραχονησίδες.
Κομάντος από την Τουρκία πάνω στα Ιμια
Κι ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, τη νύχτα της 30ης προς την 31η Ιανουαρίου του 1996, η Τουρκία αποβιβάζει κομάντος στη μία από τις δύο βραχονησίδες που απαρτούν το “σύμπλεγμα” των Ιμίων. Είχε προηγηθεί η παραίτηση του ασθενούς πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου. Η νέα κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη δεν έχει ακόμα λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή με αρκετούς αναλυτές να σημειώνουν πως η Άγκυρα επέλεξε την κατάλληλη χρονική στιγμή για να προχωρήσει στην πρόκλησή της, ενώ άλλες φωνές σημείωναν εκείνες τις ημέρες πως δεν είναι τυχαία η στιγμή και ότι κάποιοι χτυπάνε τον νέο πρωθυπουργό της χώρας.
Η πτώση του ελληνικού ελικοπτέρου
Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης και το ΚΥΣΕΑ δίνουν εντολή στον αρχηγό ΓΕΕΘΑ ναύαρχο Χρήστο Λυμπέρη να στείλει ελικόπτερο σε αποστολή αναγνώρισης ώστε να διαπιστωθεί εάν όντως είχαν αποβιβαστεί Τούρκοι κομάντος.
Στις 2.04 τα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου του 1996 στέλνεται σήμα προς όλον τον ελληνικό στόλο από τον Αντιναύαρχο Ιωάννη Στάγκα: «Καλή τύχη και Θεός μαζί σας!»
Στις 04.25′ π.μ. η φρεγάτα «Ναβαρίνο» F-461 αναφέρει ότι το ελικόπτερο έχει ήδη απογειωθεί. Το ελικόπτερο βρισκόταν πάνω από τη βραχονησίδα, με τη φρεγάτα να περιμένει την αναφορά του. Πέντε λεπτά πριν τις 5, το πλήρωμα του ελικοπτέρου αναφέρει ότι έχει εντοπίσει ομάδα Τούρκων κομάντος στο νησί. Αυτό όμως δεν έγινε ποτέ, σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε. Το στίγμα του ελικοπτέρου χάνεται από τα ραντάρ.
Το πλήρωμα του ελικοπτέρου αποτελούσαν οι:
- Χ. Καραθανάσης
- Ε. Γιαλοψός
- Π. Βλαχάκος
Τρία στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού χάνονται εν ώρα αποστολής. Η είδηση γίνεται γνωστή. Τα ελληνικά ΜΜΕ πέρα από την είδηση αναφέρουν πλήθος ερωτηματικών, για την απώλεια των τριών στρατιωτικών και την πτώση του ελικοπτέρου.
Σύμφωνα με μία εκδοχή το ιπτάμενο μέσο έπεσε από πυρά Τούρκων, κάτι που όμως δεν αποδείχθηκε ποτέ. Μία άλλη θεωρία υποστηρίζει πως το ελικόπτερο “παγιδεύτηκε” από ηλεκτρονικά μέσα των Τούρκων και ότι ουσιαστικά νέκρωσε με επακόλουθο την πτώση του.
Η επίσημη εκδοχή του ελληνικού κράτους ήταν ότι το ελικόπτερο κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου.
Παράλληλα, ένα ακόμα μεγάλο ερωτηματικό πλανάται. Γιατί τα Ίμια ήταν αφύλακτα εκείνες τις ημέρες και με όσα συνέβαιναν;
Είναι γεγονός πως η εικόνα της κυβέρνησης Σημίτη δεν ήταν η καλύτερη εκείνη τη στιγμή. Δείχνει σημάδια αιφνιδιασμού και αυτό αποτυπώνεται στο γεγονός ότι το ΚΥΣΕΑ συνεδρίαζε στη Βουλή και όχι στο Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων του ΓΕΕΘΑ, ενώ ο τότε υπουργός Εξωτερικών Θεόδωρος Πάγκαλος δεν βρίσκονταν με τον πρωθυπουργό και τη στρατιωτική ηγεσία.
Θύελλα αντιδράσεων από τα αμερικανικά έγγραφα
Με κάποιον τρόπο έρχονται στη δημοσιότητα απόρρητα έγγραφα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, τα οποία προκαλούν μεγάλες αντιδράσεις. Αυτό διότι την ίδια στιγμή που η Τσιλέρ δεν απαντούσε στον Κλίντον και δεν δέχονταν διαμεσολάβηση, ο κ. Πάγκαλος υποτασσόταν στις πιέσεις του Αμερικανού ομολόγου του Γουόρεν Κρίστοφερ. Σύμφωνα πάντα με τα αμερικανικά απόρρητα έγγραφα, στόχευαν στην απόσυρση της ελληνικής σημαίας και διαβεβαίωναν πως δεν θα αντικατασταθεί, καθώς “στην περιοχή θα πνέουν δυνατοί άνεμοι”.
Με αυτό το απόρρητο έγγραφο οι ΗΠΑ δικαίωναν τον ναύαρχο Χρήστο Λυμπέρη, ο οποίος είχε υποστηρίξει πως τις πρωινές ώρες της 31ης Ιανουαρίου άκουσε την ίδια ακριβώς φράση από τον κ. Πάγκαλο, στο γραφείο του τότε πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη.
Το αποτέλεσμα της κρίσης των Ιμίων
Πρωθυπουργός της Τουρκίας τότε ήταν η Τανσού Τσιλέρ η οποία χειρίζεται το ζήτημα ως εξής: Αποφεύγει να έρθει σε συνενόηση με την Αθήνα, όπως αποφεύγει και κάθε διεθνή επαφή για διαμεσολάβηση, ακόμα και του Μπιλ Κλίντον, τότε προέδρου των ΗΠΑ, γεγονός που αναδεικνύει τον στρατηγικό σχεδιασμό της Άγκυρας.
Όταν όλα θα έχουν τελειώσει, τότε η Τανσού Τσιλέρ θα “επιτρέψει” διαμεσολάβηση, η οποία θα ολοκληρωθεί με μία συμφωνία που στην ουσία δεν επιτρέπει σημαίες και στρατιώτες στα Ίμια.
