Σύμφωνα με δηλώσεις των στελεχών της Κυβέρνησης, αρμόδιων για την παιδεία, επαναφέρεται με γοργά βήματα ο θεσμός της Τράπεζας Θεμάτων στα σχολεία. Η Τράπεζα Θεμάτων είναι ένα πανελλήνιο σύστημα αξιολόγησης των μαθητών που με βάση προκαθορισμένα «αντικειμενικά» κριτήρια καλείται να διαπιστώσει, και να βραβεύσει ή να απορρίψει τα διαφορετικά διαγνωστικά και διανοητικά επίπεδα και κατόπιν να αποδώσει στους επιτυχόντες το προνόμιο να συνεχίζουν στις ανώτερες βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Το διάστημα που εφαρμόστηκε αυτή η μέθοδος προαγωγής στις επόμενες τάξεις του σχολείου εκτίναξε το ποσοστό της σχολικής αποτυχίας και άφησε μετεξεταστέους χιλιάδες μαθητές. Είναι σαφές ότι υπάρχει η πρόθεση να νομιμοποιηθεί το περιεχόμενο της εκπαίδευσης σαν ουδέτερο και κοινωνικά αναγκαίο. Όμως, δεν να λαμβάνεται υπόψη ο υποκειμενικός παράγοντας των άνισων ευκαιριών που υπάρχουν εξαιτίας διαφορετικών χαρακτηριστικών στον τόπο διαβίωσης των μαθητών, της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, φυσικών ανισοτήτων ανάμεσα στους εκπαιδευόμενους – εξυπνάδα, εργατικότητα, θέληση για μάθηση- τα οποία δεν θα έπρεπε να καταλογίζονται στους ίδιους ως ελαττώματα, αλλά να γίνεται μια εξισορρόπηση των αδικιών από τον ρυθμιστικό ρόλο της Πολιτείας. Πολύ περισσότερο, όσο αυτοί που «παίρνουν τα γράμματα» καθίστανται οι ίδιοι που «πετυχαίνουν και στη ζωή».
Ο περιορισμός του υποκειμενισμού, που καθιερώνεται ως δικαιολογητική βάση της επαναφοράς της Τράπεζας Θεμάτων, παρακάμπτει τη λήψη υπόψη των ιδιαιτεροτήτων του μαθητικού δυναμικού κάθε σχολικού τμήματος, τις οποίες γνωρίζει μόνο ο διδάσκων και η διδάσκουσα. Την γνώση αυτή είναι οι μόνοι ικανοί να χρησιμοποιήσουν, ώστε να προσαρμόσουν ανάλογα την μέθοδο διδασκαλίας που θα ακολουθήσουν. Πλην όμως, κάτι τέτοιο παύει να υπάρχει ως δυνατότητα.
Το μέτρο αυτό φέρνει σε δύσκολη θέση ακόμα πιο πολύ τα πιο φτωχά παιδιά και σπρώχνει όλο και περισσότερους μαθητές σε φροντιστήρια που θα πρέπει εγκαίρως να ξεκινήσουν εντατικά μαθήματα, ώστε να προλάβουν να καλύψουν το μέγιστο δυνατό ποσοστό από την πληθώρα θεμάτων. Το κυνήγι του βαθμού, η ιδεολογία της επιτυχίας και της αποτυχίας, ο ανταγωνισμός με ατομικά μέσα στερεί το ενδιαφέρον των μαθητών για το σχολείο που καλούνται να αποστηθίσουν και όχι να ερευνήσουν. Για κάθε ενέργεια υπάρχει το σωστό και λάθος, η αξιολόγηση, η ποσοτική μέτρηση, η απειλή να μείνει κάποιος πίσω.
Η επίκληση για «πραγματική» αξιοκρατία ως κύριο αίτημα υποδηλώνει σαφώς πώς οι φορείς που το εκφέρουν έχουν ήδη αποδεχτεί τον ίδιο τον κοινωνικό καταμερισμό εργασίας και τις κοινωνικές σχέσεις που συνεπάγεται και από τις οποίες πηγάζει. Ανοίγει έτσι, ο ανταγωνισμός και ο αγώνας δρόμου των εκπαιδευομένων που ονειρεύονται μια θέση στα Πανεπιστήμια, ήδη από την πρώτη τάξη του Λυκείου, στα τρυφερά 14.
* Ο Βασίλης Μάρκου είναι δικηγόρος.
