Το μικροβίωμα του εντέρου παίζει πολύ μεγαλύτερο ρόλο στην κατάσταση της υγείας μας απ’ όσο φανταζόμαστε. Γι’ αυτό και οι αλλαγές που συντελούνται στη σύστασή του έχουν ενοχοποιηθεί για μια σειρά ασθενειών, όπως ο διαβήτης τύπου 2, η παχυσαρκία και η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου. Τα στοιχεία αυτά υποστηρίζονται τώρα περαιτέρω από μια ομάδα ερευνητών του Ινστιτούτου Broad του ΜΙΤ και του Χάρβαρντ μαζί με το Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, η οποία διαπίστωσε ότι τα βακτήρια του εντέρου μπορούν να επηρεάσουν και τη λειτουργία της καρδιάς.
Συγκεκριμένα, στη μελέτη τους, που δημοσιεύτηκε στο Cell, η ομάδα εντόπισε συγκεκριμένα είδη βακτηρίων που «καταναλώνουν» τη χοληστερόλη στο έντερο και θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη μείωση της χοληστερόλης και του κινδύνου καρδιακής νόσου στους ανθρώπους. Για να φτάσουν σε αυτά τα συμπεράσματα, τα μέλη του εργαστηρίου του Δρος Ramnik Xavier, ανέλυσαν μεταβολίτες και μικροβιακά γονιδιώματα από περισσότερους από 1.400 συμμετέχοντες της μελέτης Framingham Heart Study, ένα πρόγραμμα δεκαετιών που επικεντρώθηκε στους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις.
Η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι τα βακτήρια που ονομάζονται Oscillibacter προσλαμβάνουν και μεταβολίζουν τη χοληστερόλη από το περιβάλλον τους και, συνεπώς, ότι οι άνθρωποι που φέρουν υψηλότερα επίπεδα του βακτηρίου στο έντερό τους είχαν χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης. Επιπλέον, κατάφεραν να εντοπίσουν τον μηχανισμό που πιθανώς χρησιμοποιούν τα βακτήρια για να διασπάσουν τη χοληστερόλη.
Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι παρεμβάσεις που επηρεάζουν το μικροβίωμα με συγκεκριμένους τρόπους θα μπορούσαν μελλοντικά να συμβάλλουν στη μείωση της χοληστερόλης στους ανθρώπους. Τα ευρήματα θέτουν επίσης τις βάσεις για πιο στοχευμένες έρευνες σχετικά με το πώς οι αλλαγές στο μικροβίωμα επηρεάζουν την υγεία και τις ασθένειες.
Τα πολύτιμα βακτήρια
Αν και παλαιότερες ερευνητικές προσπάθειες διαπίστωσαν συσχετίσεις μεταξύ της σύνθεσης του μικροβιώματος του εντέρου και στοιχείων καρδιαγγειακής νόσου, δεν είχαν εξακριβωθεί οι τρόποι να συνδεθούν με τις αντίστοιχες θεραπείες, εν μέρει επειδή δεν είχαν πλήρως κατανοήσει τις μεταβολικές οδούς στο έντερο. Συνεπώς, στη νεότερη μελέτη, κατανοήθηκαν εκτενώς η επίδραση των βακτηρίων του εντέρου, συνδυάζοντας τη μεταγονιδιωματική αλληλουχία shotgun, , η οποία σκιαγραφεί το σύνολο του μικροβιακού DNA σε ένα δείγμα, με τη μεταβολωμική, η οποία μετρά τα επίπεδα εκατοντάδων γνωστών και χιλιάδων άγνωστων μεταβολιτών. Με αυτά τα εργαλεία, μελέτησαν τα δείγματα των κοπράνων από τη μελέτη Framingham Heart Study.
Η ερευνητική προσέγγιση αποκάλυψε περισσότερες από 16.000 συσχετίσεις μεταξύ βακτηρίων και μεταβολικών χαρακτηριστικών, συμπεριλαμβανομένης μιας που ήταν ιδιαίτερα ισχυρή: τα άτομα με διάφορα είδη βακτηρίων από το γένος Oscillibacter είχαν χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης από εκείνους που δεν είχαν τα βακτήρια. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα είδη του γένους Oscillibacter ήταν εκπληκτικά άφθονα στο έντερο, αντιπροσωπεύοντας κατά μέσο όρο ένα στα 100 βακτήρια.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές θέλοντας να ανακαλύψουν τη βιοχημική οδό που χρησιμοποιούν τα μικρόβια για τη διάσπαση της χοληστερόλης, ανακάλυψαν ότι ένα άλλο είδος βακτηρίων του εντέρου, το Eubacterium coprostanoligenes, το συμβάλλει εξίσου στη μείωση της χοληστερόλης, ενώ παράλληλα σε αυτή τη δράση μπορεί να έχει συνεργιστική επίδραση με το βακτήριο Oscillibacter. Νεότερα πειράματα, επομένως, θα μπορούσαν να ρίξουν φως στον τρόπο με τον οποίο διαφορετικές μικροβιακές κοινότητες αλληλεπιδρούν για να επηρεάσουν την ανθρώπινη υγεία.
Αν και η συντριπτική πλειοψηφία των γονιδίων του ανθρώπινου μικροβιώματος του εντέρου παραμένει αχαρτογράφητη, η ομάδα είναι βέβαιη ότι η επιτυχία της στον εντοπισμό των ενζύμων που μεταβολίζουν τη χοληστερόλη ανοίγει το δρόμο για την ανακάλυψη άλλων παρόμοιων μεταβολικών οδών που επηρεάζονται από τα βακτήρια του εντέρου, που θα μπορούσαν να στοχευθούν θεραπευτικά.
