Στην κυβέρνηση έχει σημάνει συναγερμός, καθώς τα περιστατικά κακοποίησης, ψυχολογικής, λεκτικής και σωματικής, που όχι σπάνια καταλήγουν σε δολοφονίες, έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, προσθέτοντας στο γενικότερο αίσθημα ανασφάλειας απέναντι στην εγκληματικότητα, που καταγράφεται σταθερά στις δημοσκοπήσεις ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας μετά την ακρίβεια στις τιμές. Χαρακτηριστικό της έξαρσης του προβλήματος είναι ότι το 2023, κάθε 45 λεπτά καταγγελλόταν και μία υπόθεση ενδοοικογενειακής βίας.
Τα κυβερνητικά στελέχη δεν απέφυγαν τη σκληρή αυτοκριτική για την αποτυχία της ΕΛ.ΑΣ. να προστατεύσει την 28χρονη, η οποία κατέφυγε στο Αστυνομικό Τμήμα επειδή αισθάνθηκε ότι απειλείται από τον πρώην της, για να βρεθεί εντέλει μπροστά σε αστυνομικούς που αγνοούσαν ότι δεν χρειάζεται η υποβολή μήνυσης προκειμένου να ληφθούν μέτρα σε περιπτώσεις κακοποιητικής συμπεριφοράς.
Χαρακτηριστικά, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης ανέφερε ότι «όταν σκοτώνεται μία νέα κοπέλα, ένας άνθρωπος έξω από ένα Αστυνομικό Τμήμα, δεν μπορεί να πει κανείς ότι κάτι δεν πήγε καλά… Επρεπε να γίνουν πολλά παραπάνω ώστε να μη δολοφονηθεί αυτή η κοπέλα».
Παράλληλα, έκανε λόγο για «μία τραγωδία, μία γυναικοκτονία» και πρόσθεσε πως «θα ήμασταν πολιτικοί απατεώνες αν λέγαμε ότι θα εξαφανίσουμε φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας, ωστόσο έχουν ληφθεί πολλά μέτρα για την αντιμετώπισή της».
«Ξήλωσε» τους αστυνομικούς
Από την πλευρά του, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, αφού «ξήλωσε» όλους τους αστυνομικούς που ενεπλάκησαν στη διαχείριση της αναφοράς της Κυριακής Γρίβα, προχώρησε σε τηλεδιάσκεψη με 2.500 στελέχη της ΕΛ.ΑΣ., αναγγέλλοντας μέτρα για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων, καλώντας παράλληλα τους αστυνομικούς να χειρίζονται τέτοια περιστατικά με ενσυναίσθηση και να παρέχουν κάθε προστασία στα θύματα: όπως είπε, πρόκειται να επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα η χρήση του panic button, που τώρα εφαρμόζεται πιλοτικά μόνο στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τον τελευταίο χρόνο 4.856 γυναίκες θεωρήθηκαν από τις Αρχές δικαιούχοι του «κουμπιού πανικού», αλλά μόλις οι 1.367 το παρέλαβαν και το εγκατέστησαν στο κινητό τους τηλέφωνο. Μέχρι τώρα έχει χρησιμοποιηθεί 270 φορές – μόνο η Γεωργία Πούτου από τη Σαλαμίνα δεν πρόλαβε να το πατήσει, καθώς ο κακοποιητής της την αιφνιδίασε.
Η Γεωργία Πούτου δολοφονήθηκε από τον κακοποιητή σύντροφό της τον περασμένο Δεκέμβριο, παρότι είχε προμηθευτεί panic button και άλλαξε σπίτι μετά από σύσταση των Αρχών. Ωστόσο, δεν είχε πού να πάει παρά μόνο στο σπίτι της μητέρας της, όπου και δολοφονήθηκε…
Ακριβώς αυτό το κενό που αναδείχθηκε από τη δολοφονία της Γεωργίας, αλλά και από εκείνη της Κυριακής στους Αγίους Αναργύρους, οδήγησε στη σημαντικότερη εξαγγελία του υπουργού, σύμφωνα με την οποία για κάθε θύμα θα πρέπει να εξασφαλίζεται ασφαλής μεταφορά και διαμονή σε ασφαλή χώρο μέχρι να εκλείψει ο κίνδυνος για τη ζωή του.
Δομές φιλοξενίας
Παράλληλα, ο κ. Χρυσοχοΐδης ανακοίνωσε ότι θα υπάρχει στο εξής κεντρική παρακολούθηση και εποπτεία όλων των καταγγελιών και περιστατικών σε επίπεδο Διεύθυνσης Αστυνομίας με ορισμό ανώτερου αξιωματικού ως επόπτη, ενώ κάθε εβδομάδα θα στέλνεται απολογισμός για τις καταγγελίες και τη διαχείρισή τους ανά Διεύθυνση Αστυνομίας στο Επιτελικό Τμήμα Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας ώστε να υπάρχει παρακολούθηση και λογοδοσία.
Ο ίδιος πρόσθεσε μάλιστα ότι για κάθε περιστατικό κακοποίησης ο αξιωματικός υπηρεσίας οφείλει να ενημερώνει τον διοικητή του Τμήματος και τον επόπτη της Διεύθυνσης Αστυνομίας, για να τον υποστηρίξουν στη διαχείριση του περιστατικού. Με αυτή την επισήμανση, στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη θέλουν να αποφύγουν την επανάληψη μιας διαχείρισης όπως εκείνη που έγινε από την άπειρη αξιωματικό υπηρεσίας στην περίπτωση της Κυριακής Γρίβα.
Οδηγός 17 σημείων για όσες γυναίκες αισθανθούν απειλή
Μια απλή αναφορά και μάλιστα όχι απαραίτητα από το θύμα, αλλά από οποιονδήποτε τρίτο, αρκεί για να παρέμβει η Αστυνομία στα αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας. Από τον νόμο τιμωρείται τόσο η άσκηση σωματικής βίας όσο και ψυχολογικής, που είναι η απειλή ή η παρενοχλητική παρακολούθηση (stalking). Αυτό το αδίκημα περιέγραψε το βράδυ της Δευτέρας η 28χρονη Κυριακή Γρίβα τόσο στους αστυνομικούς του Α.Τ. Αγίων Αναργύρων όσο και στον εκφωνητή της Αμεσης Δράσης, αφού, όπως τους ανέφερε, ο μετέπειτα δολοφόνος της για δεύτερη μέρα στη σειρά την περίμενε έξω από το σπίτι της.
Κι όμως, υπάρχει πλήρης οδηγός που απευθύνεται και στα θύματα για την καταγγελία περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, αλλά παράλληλα περιγράφει τις υποχρεώσεις των αστυνομικών, τις οποίες είτε από άγνοια είτε από αδιαφορία δεν τήρησαν οι αστυνομικοί στα λίγα λεπτά που βρέθηκε απέναντί τους η Κυριακή προτού δολοφονηθεί.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των στελεχών του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, ο αριθμός των καταγγελλομένων περιστατικών, που ξεπέρασε τις 11.500 υποθέσεις το 2023, αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό την έκταση του προβλήματος, σε αντίθεση με το παρελθόν, οπότε δεν έφτανε στη Δικαιοσύνη παραπάνω από το ένα στα τρία αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας.
Η ενδοοικογενειακή βία διώκεται αυτεπαγγέλτως. Αυτό σημαίνει ότι:
– Οι αρμόδιες αστυνομικές υπηρεσίες έχουν την υποχρέωση να ενεργήσουν άμεσα όταν πληροφορούνται με οποιονδήποτε τρόπο, από το ίδιο το θύμα ή και από τρίτο πρόσωπο για την τέλεση οποιουδήποτε αδικήματος ενδοοικογενειακής βίας.
– Δεν απαιτείται η κατάθεση παράβολου ή οποιαδήποτε οικονομική επιβάρυνση.
Τα αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας αφορούν:
– Σωματική βία.
– Ψυχολογική βία, όπως απειλή, παρενοχλητική παρακολούθηση (stalking), δηλαδή πρόκληση τρόμου ή ανησυχίας χωρίς απειλή βίας ή άλλης παράνομης πράξης, με την επίμονη καταδίωξη ή παρακολούθηση.
– Σεξουαλική βία, όπως προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας με λόγο ή έργο, βιασμός.
– Η ενδοοικογενειακή βία αφορά σε περιστατικά που αφορούν πρώην και νυν συζύγους, πρώην και νυν συντρόφους, γονείς, παιδιά, αλλά και συγγενείς έως 4ου βαθμού με την προϋπόθεση ότι συγκατοικούν.
Τι πρέπει να ξέρει ο πολίτης-θύμα
1/ Ανεξάρτητα από το αν επιθυμεί να υποβάλει μήνυση ή όχι, οι αστυνομικοί είναι υποχρεωμένοι βάσει νόμου όταν λαμβάνουν γνώση για την τέλεση αδικημάτων ενδοοικογενειακής βίας να σχηματίζουν δικογραφία και να ενημερώνουν τον αρμόδιο εισαγγελέα.
Τι υποχρεούται να κάνει η αστυνομική υπηρεσία όταν ένα θύμα καταγγέλλει περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας (και δεν έκανε στην υπόθεση της Κυριακής):
2/ Να εξασφαλίσει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, εφόσον είναι αναγκαία.
3/ Να τηρήσει εχεμύθεια και εμπιστευτικότητα και να εξασφαλιστεί η ιδιωτικότητα του θύματος.
4/ Να δώσει στο θύμα τον χρόνο που απαιτείται για να ηρεμήσει, να αισθανθεί ασφάλεια και να περιγράψει όσα του συνέβησαν.
5/Να ζητήσει από το θύμα να αναφέρει όσα του συνέβησαν και να δώσει οποιοδήποτε στοιχείο έχει στη διάθεσή του (π.χ. φωτογραφίες, ιατρικές γνωματεύσεις κ.λπ.) και να προτείνει μάρτυρες.
6/ Εχει σημασία το θύμα να αναφέρει προηγούμενες καταγγελίες ενδοοικογενειακής βίας που τυχόν έχει υποβάλει ή και περιστατικά που έχουν συμβεί αλλά δεν τα έχει καταγγείλει.
7/ Εχει σημασία το θύμα να αναφέρει οποιοδήποτε στοιχείο υποδεικνύει αυξημένη επικινδυνότητα (όπως ύπαρξη πυροβόλου όπλου, ιστορικό χρήσης ουσιών – αλκοόλ κ.ά.).
8/ Αν απαιτείται, να εξασφαλίσει διερμηνέα.
9/ Να δώσει παραγγελία για διενέργεια ιατροδικαστικής εξέτασης σε περίπτωση που έχει ασκηθεί σωματική ή σεξουαλική βία και θα διευκολύνει τη μεταφορά του στην αρμόδια υπηρεσία.
10/ Η παραγγελία θα αποδοθεί στο θύμα, ακόμη και αν δεν το επιθυμεί. Θα ενημερώσει με έντυπο υλικό για τις δομές υποστήριξης που υφίστανται στην περιοχή που ζει το θύμα. Οι αστυνομικοί θα επικοινωνήσουν με τις δομές υποστήριξης για να παρασχεθεί η, κατά περίπτωση, βοήθεια.
11/ Να γίνει εγγραφή στο Βιβλίο Αδικημάτων και Συμβάντων της Υπηρεσίας για το περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας που αναφέρεται/καταγγέλλεται, αντίγραφο της οποίας το θύμα μπορεί να ζητήσει και να λάβει.
12/ Το θύμα θα πρέπει να δώσει στους αστυνομικούς όποια πληροφορία γνωρίζει που θα μπορέσει να βοηθήσει στη σύλληψη του δράστη για όσο διαρκεί η αυτόφωρη διαδικασία (π.χ. διεύθυνση διαμονής, εργασίας κ.λπ.).
13/ Να δίνει διευκρινίσεις σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας και για οτιδήποτε δεν κατανοεί το θύμα.
14/ Ο αστυνομικός που χειρίζεται μια τέτοια υπόθεση θα πρέπει να δώσει στο θύμα τα στοιχεία του, το τηλέφωνο επικοινωνίας της Υπηρεσίας και τον αριθμό πρωτοκόλλου της δικογραφίας.
15/ Το θύμα έχει δικαίωμα να ζητήσει από τον αστυνομικό να αποκτήσει πρόσβαση στην εφαρμογή γεωεντοπισμού για έξυπνες συσκευές (panic button) και ο αστυνομικός οφείλει να διευκολύνει το θύμα για την εγκατάστασή της στο τηλέφωνο.
16/ Αν το θύμα δεν επιθυμεί ή δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στην εφαρμογή panic button όμως κινδυνεύει, καλεί ή στέλνει γραπτό μήνυμα (με διεύθυνση και είδος επείγουσας ανάγκης) στο 100.
17/ Το θύμα πρέπει να ζητήσει από τον αστυνομικό να το ενημερώσει για τις δυνατότητες άμεσης μεταφοράς και φιλοξενίας του σε ασφαλές μέρος.
