Του Δημήτρη Κατσαγάνη
Αύξηση των δαπανών για κύριες και επικουρικές συντάξεις αλλά και επιδόματα προβλέπει ο κοινωνικός προϋπολογισμός για το 2022.
Η αύξηση αυτή δεν προκύπτει από την εφαρμογή κάποιων νέων -από το επόμενο έτος -μέτρων αλλά από μέτρα τα οποία έχουν θεσπισθεί το 2020- 202, σε συνδυασμό, σε ορισμένες περιπτώσεις, με τις συνέπειες της κορονο-κρίσης.
Για παράδειγμα, η αύξηση της δαπάνης για κύριες συντάξεις (από τα 29,477 δις. ευρώ στα 29,793 δις. ευρώ) προκύπτει, μεταξύ άλλων, από τις αυξήσεις που δόθηκαν στους συνταξιούχους με πάνω από 30 έτη ασφάλισης φέτος βάσει του ασφαλιστικού νόμου Βρούτση, ο οποίος ψηφίστηκε το 2020.
Επίσης, η αύξηση της δαπάνης για οικογενειακά επιδόματα (από τα 1,087 δις. ευρώ στα 1,102 δισ. Ευρώ) προκύπτει από τη διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων σε συνδυασμό με τη μείωση των εισοδημάτων που αποτυπώθηκε στις φετινές φορολογικές δηλώσεις.
Ωστόσο, η αναμενόμενη αύξηση των εσόδων των ταμείων από εισφορές λόγω της προβλεπόμενης παραπέρα ανάπτυξης της οικονομίας, θα υπερκαλύψει τις αυξημένες κοινωνικές δαπάνες, οδηγώντας, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, σε ένα ισοζύγιο στον προϋπολογισμό των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (Ασφαλιστικά Ταμεία, ΟΑΕΔ, ΕΟΠΥΥ, ΟΠΕΚΑ και ΝΑΤ) το οποίο θα είναι πλεονασματικό (960 εκατ. Ευρώ) και μάλιστα βελτιωμένο κατά 568 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2021. ‘Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ίδια εισήγηση, η μεταβολή αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στα έσοδα, τα οποία προβλέπεται να είναι αυξημένα κατά 586 εκατ. ευρώ, ενώ αντίστοιχα στα έξοδα προβλέπεται οριακή αύξηση ύψους 18 εκατ. Ευρώ.
Πιο αναλυτικά, οι προβλέψεις του προϋπολογισμού ανά βασικό πεδίο (ασφαλιστικά ταμεία, ΟΠΕΚΑ, ΟΑΕΔ, ΕΟΠΥΥ), βάσει της εισηγητικής έκθεσης του προϋπολογισμού έχουν ως εξής:
Ασφαλιστικά Ταμεία
Το ισοζύγιο των ασφαλιστικών ταμείων (κατά ESA) για το 2022, προβλέπεται να παρουσιάσει πλεόνασμα ύψους 444 εκατ. ευρώ, μειωμένο κατά 88 εκατ. ευρώ έναντι των εκτιμήσεων για το οικονομικό έτος 2021.
Η μεταβολή αυτή οφείλεται, όσον αφορά στο σκέλος των εσόδων, κυρίως στην αύξηση των εσόδων από ρυθμίσεις ασφαλιστικών οφειλών, των οποίων οι προθεσμίες αποπληρωμής είχαν παραταθεί κατά το 2021 λόγω της πανδημίας Covid-19, στην αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης για την κάλυψη της δαπάνης για παροχές κύριας ασφάλισης, καθώς και στην αύξηση του κοινωνικού πόρου του άρθρου 42 του ν. 3863/2010 εξαιτίας της αύξησης των ασφαλιστικών εισφορών του ΟΑΕΔ.
Αντίστοιχα, όσον αφορά το σκέλος των δαπανών, η μεταβολή οφείλεται κατά κύριο λόγο:
-Στην αύξηση της δαπάνης των κύριων συντάξεων ως αποτέλεσμα της αύξησης του αριθμού των νέων συνταξιούχων,
-Στην αύξηση της δαπάνης των επικουρικών συντάξεων, ως απόρροια των αυξημένων απονομών κύριων συντάξεων με στόχο τη μείωση των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης κατά το αμέσως προηγούμενο διάστημα και
-Στη μείωση των μεταβιβάσεων προς τρίτους, δεδομένου ότι κατά το 2021 καταβλήθηκαν αναδρομικά ύψους 203 εκατ. ευρώ στους κληρονόμους των συνταξιούχων ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, με βάση τις διατάξεις των ν. 4714/2020 και 4767/2020.
Σημειώνεται επίσης ότι κατά το 2022 προβλέπεται ότι ο e-ΕΦΚΑ θα ενισχυθεί με 36 εκατ. ευρώ για την κάλυψη της απώλειας από ασφαλιστικές εισφορές του κλάδου επικουρικής ασφάλισης, που εκτιμάται ότι θα προκύψει εξαιτίας της λειτουργίας του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) που συστάθηκε με το ν. 4826/2021.
Τέλος, σημειώνεται η σημαντική προσπάθεια που καταβάλλεται για την ελαχιστοποίηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων μέχρι το τέλος του 2021, καθώς και για την αποφυγή σώρευσης νέων, στο πλαίσιο των δεσμεύσεων που απορρέουν από την ενισχυμένη εποπτεία.
ΟΠΕΚΑ-ΝΑΤ
Το ισοζύγιο του Οργανισμού Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ) και του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ) για τα έτη 2021 και 2022 ανέρχεται σε 2 και 3 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα.
Για το 2022 προβλέπεται η συνέχιση της καταβολής των προνοιακών παροχών και οικονομικών ενισχύσεων που έχουν ήδη νομοθετηθεί και υλοποιούνται, όπως:
-Η παροχή σε ανασφάλιστους υπερήλικες,
-Το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων,
-Το επίδομα παιδιού,
-Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα,
-Η επιδότηση στέγασης,
-Οι προνοιακές παροχές σε χρήμα σε άτομα με αναπηρία,
-Το επίδομα γέννησης,
-Λοιπά προγράμματα και δράσεις που αφορούν προνοιακές πολιτικές.
Σημειώνεται ωστόσο ότι για το 2022, η συνολική δαπάνη του ΟΠΕΚΑ για την καταβολή των ανωτέρω παροχών εκτιμάται ότι θα είναι μειωμένη κατά 86 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2021. Η μεταβολή αυτή οφείλεται αφενός μεν στην πρόβλεψη για τη μη συνέχιση του Προγράμματος ΓΕΦΥΡΑ που αφορούσε την επιδότηση της πρώτης κατοικίας για δανειολήπτες που επλήγησαν από την πανδημία ύψους 241 εκατ. ευρώ και στο 2022 και αφετέρου στην αναπροσαρμογή της εκτίμησης για τη δαπάνη παροχών με βάση τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού του ΟΠΕΚΑ κατά το 2021.
Επιπλέον, στη δαπάνη για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα έτους 2021 ύψους 730 εκατ. ευρώ έχει συμπεριληφθεί και η δαπάνη για την καταβολή διπλής δόσης κατά τον μήνα Δεκέμβριο ύψους 64 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο της υλοποίησης στοχευμένων παρεμβάσεων για την ενίσχυση των νοικοκυριών.
Τέλος, επισημαίνεται ότι ο ΟΠΕΚΑ έχει αναλάβει την καταβολή του επιδόματος στέγασης που θεσπίζει ο κώδικας διευθέτησης οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας σε δανειολήπτες, με δημοσιονομικό κόστος 100 εκατ. ευρώ για το 2022.
ΟΑΕΔ
Το ισοζύγιο του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) για το 2022, εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε πλεόνασμα ύψους 356 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 211 εκατ. ευρώ έναντι της εκτίμησης για το 2021.
Τα συνολικά έσοδα του φορέα προβλέπεται να παρουσιάσουν αύξηση κατά 33 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2021. Ειδικότερα, οι ασφαλιστικές εισφορές για το 2022, συμπεριλαμβανομένων των εσόδων από τη ρύθμιση οφειλών, αναμένεται να είναι αυξημένες κατά 159 εκατ. ευρώ. Η άνοδος αυτή οφείλεται στην εκτιμώμενη αύξηση της απασχόλησης, σύμφωνα με το αναθεωρημένο μακροοικονομικό σενάριο και τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού του 2021.
Η εν λόγω αύξηση προβλέπεται, παρά την παράταση και για το 2022 του μέτρου της μείωσης κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα με συνολικό κόστος 849 εκατ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένης και της απώλειας των εισφορών του e-ΕΦΚΑ), στο πλαίσιο των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας Covid-19. Για την αναπλήρωση των εσόδων αυτών, έχει προβλεφθεί στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων έτους 2022 ισόποση (849 εκατ. ευρώ) μεταβίβαση προς τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης και ειδικότερα το ποσό των 594,3 εκατ. ευρώ θα δοθεί ως επιχορήγηση προς τον ΟΑΕΔ, καλύπτοντας την καθαρή απώλεια εσόδων για τον Οργανισμό, ενώ ποσό ύψους 254,7 εκατ. ευρώ που θα έπρεπε να επιστραφεί από τον ΟΑΕΔ στον e-ΕΦΚΑ ως κοινωνικός πόρος του άρθρου 42 του ν. 3863/2010, θα δοθεί αντίστοιχα ως επιχορήγηση στον e-ΕΦΚΑ.
Επιπλέον, η συνολική μείωση κατά 126 εκατ. ευρώ της κρατικής χρηματοδότησης οφείλεται στο γεγονός ότι στο 2022 δεν έχουν προβλεφθεί έκτακτες χρηματοδοτήσεις για την υλοποίηση και χρηματοδότηση παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας Covid-19.
Στο σκέλος των δαπανών προβλέπεται ότι θα παρουσιαστεί μείωση κατά 178 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2021, κυρίως λόγω της μειωμένης πρόβλεψης για το ύψος της δαπάνης για τα επιδόματα ανεργίας εξαιτίας της αναμενόμενης αύξησης της απασχόλησης.
ΕΟΠΥΥ
Το ισοζύγιο του ΕΟΠΥΥ για το οικονομικό έτος 2021 εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε έλλειμμα ύψους 287 εκατ. ευρώ, ενώ για το 2022 προβλέπεται να διαμορφωθεί σε πλεόνασμα ύψους 157 εκατ. ευρώ.
Τα έσοδα του φορέα εκτιμάται ότι θα παρουσιάσουν αύξηση κατά 312 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2021. Η μεταβολή αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές, συμπεριλαμβανομένων των εσόδων από ρυθμίσεις οφειλών, κατά 263 εκατ. ευρώ ως αποτέλεσμα της προβλεπόμενης ενίσχυσης της απασχόλησης, αλλά και στην αύξηση των μεταβιβάσεων από τον κρατικό προϋπολογισμό για την κάλυψη της δαπάνης συμψηφισμού της αυτόματης επιστροφής (clawback) φαρμακευτικής δαπάνης, με ποσοστά επί των δαπανών έρευνας και ανάπτυξης και των δαπανών επενδυτικών σχεδίων ανάπτυξης προϊόντων ή υπηρεσιών ή γραμμών παραγωγής.
Σημειώνεται, επίσης ότι για το 2022 δεν έχουν προβλεφθεί έκτακτες επιχορηγήσεις και αντίστοιχες δαπάνες για την υλοποίηση δαπανών για την αντιμετώπιση του Covid-19.
Παράλληλα, επισημαίνεται η συνεχιζόμενη προσπάθεια μείωσης του ύψους των απλήρωτων υποχρεώσεων του Οργανισμού προς τρίτους, μέσω της επιτάχυνσης των πληρωμών από τα ταμειακά διαθέσιμα και της επιτάχυνσης του συμψηφισμού υποχρεώσεων με οφειλόμενα ποσά από τους μηχανισμούς αυτόματων επιστροφών και εκπτώσεων (clawback και rebate). Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι εντός του 2021 ξεκίνησε η εφαρμογή της προείσπραξης του 70% του ποσού επιστροφής του clawback από τους παρόχους υπηρεσιών υγείας, σύμφωνα με το εβδομηκοστό δεύτερο άρθρο του ν. 4812/2021.
Παράλληλα, σημειώνεται ότι τα επιτρεπόμενα όρια της φαρμακευτικής δαπάνης σε δεδουλευμένη βάση για τα έτη 2021 και 2022 ανέρχονται σε 2.088 εκατ. ευρώ (εκ των οποίων 87 εκατ. ευρώ για τη νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη και 2.001 εκατ. ευρώ για τη λοιπή φαρμακευτική δαπάνη του ΕΟΠΥΥ). Επισημαίνεται ότι στα ανωτέρω όρια δεν περιλαμβάνεται η δαπάνη των εμβολίων που εντάσσονται στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού ύψους 170 εκατ. ευρώ για κάθε ένα από τα έτη 2021 και 2022. Ειδικά για το έτος 2021 από το ανωτέρω όριο εξαιρείται επιπλέον η δαπάνη των φαρμάκων που ανήκουν στη θεραπευτική ομάδα των ηπαρινών ύψους 46 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 11 του ν. 4052/2012, όπως ισχύει, καθώς και η φαρμακευτική δαπάνη που αντιστοιχεί σε πρώην δικαιούχους του ΕΚΑΣ, ως αντισταθμιστικό μέτρο για την απώλειά του, σύμφωνα με το άρθρο δεύτερο του ν. 4655/2020.
Τέλος, σημειώνεται ότι τα επιτρεπόμενα όρια των παρόχων υγείας σε δεδουλευμένη βάση ανέρχονται σε 1.569,5 και 1.553 εκατ. ευρώ για τα έτη 2021 και 2022, αντίστοιχα.
