«Μονοπάτι Αγίου Βασιλείου – το πέρασμα του Σολιώτη»
Ορεινή πεζοπορία – δράση πολιτιστικής κληρονομιάς και αθλητισμού για
τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821
Τόπος διεξαγωγής: Τ.Δ. Αμπελοκήπων Αιγιαλείας, 25010
Κυριακή 10 Οκτωβρίου 2021
22 Σεπτεμβρίου 2021
Αδαμαντία Σολδάτου
Το τμήμα του μονοπατιού που ένωνε τα Αρφαρά με την Ζαρούχλα αποτελούσε
μοναδικό δρόμο επικοινωνίας, μονοπάτι διαβίωσης για πολλούς αιώνες, μέσα από το
οποίο διακινούσαν όλα τα προϊόντα που παράγονταν στα χαμηλότερα υψόμετρα, όπως
εσπεριδοειδή, λάδι και ελιές, φρούτα και στάρι και τα οποία αντάλλασσαν με
γαλακτοκομικά και αμνοερίφια με τους κτηνοτρόφους που κατοικούσαν στα ορεινά.
- Επεισόδιο Τσίπογλου
Μέσα από αυτόν το δρόμο πέρασε κι ο Νικόλαος Σολιώτης με την ομάδα του μετά την
συμπλοκή και δολοφονία των τριών Τούρκων γραμματοκομιστών στις Πόρτες
Αγριδίου. Στις 15 & 16 Μαρτίου στα Αρφαρά πλέον σκοτώνει τους οκτώ Οθωμανούς
φοροεισπράκτορες, την ομάδα Τσίπογλου, όπως γλαφυρά περιγράφει ο καθηγητής
φιλολογίας και ντόπιος συγγραφέας Γεώργιος Άγγελος Κανελλόπουλος, στο βιβλίο του
«Ιστορία και Λαογραφία των χωρίων και οικισμών της περιοχής Ανατολικής Αιγιαλείας
και Καλαβρύτων» (πρώτη πηγή), γράφει: « Το επεισόδιο Τσίπογλου, ήτοι ο φόνος των
οκτώ ανδρών της ομάδας Τσίπογλου, (γνωστοί Οθωμανοί Τριπολιτσιώτες
φοροεισπράκτορες) έξω από το χωριό Αρφαρά, οι οποίοι περιφέρονταν στην περιοχή
για την είσπραξη του κεφαλικού φόρου…. Ο Νικόλαος Σολιώτης με τα παλληκάρια
του, βοηθούμενος από ενόπλους της ομάδας του Αναγνώστη Κορδή, Βαλιμίτες και
τους Αρφαραίους Μέντζελο και Διαμαντή, έστησαν ενέδρα στην ομάδα Τσίπογλου, η
οποία διανυκτέρευσε στο σπίτι του προεστού του χωριού, Κανέλλου Κανελλόπουλου.
Εκεί, η γυναίκα του προεστού, επειδή δεν ήθελε να τους σκοτώσουν μέσα στο σπίτι
της, τους τάισε καλά και τους μέθυσε πολύ, οπότε καθώς αυτοί κοιμούνταν, λάδωσε
τα στουρνάρια των όπλων τους και τα αχρήστευσε. Έτσι την άλλη μέρα το πρωί, η
ομάδα του Ν. Σολιώτη τους κτύπησε στο ρέμα του Αγίου Βασιλείου και στην θέση
Κουτσουπιές (λίγα μέτρα παρακάτω) και τους σκότωσε. Έκτοτε το μέρος ονομάστηκε
«Κακό».
Δεύτερη πηγή: Αθανάσιος Φωτόπουλος, «Ιστορικά και Λαογραφικά της Ανατολικής
περιοχής Αιγιαλείας κ Καλαβρύτων, Αθήνα 1982 (σελ. 208)
«Εις τον Σολιώτην, αποδίδεται και η εξόντωσης Τούρκων γυφτοχαρατζήδων, οι οποίοι
υπό τον Τσίπογλου, περιφέροντο εις τα Χάσια (η τούρκικη ονομασία της περιοχής
μας, από την τούρκικη λέξη hass που σημαίνει «τιμάριο», δηλ. κτήμα γης
παραχωρητέο από τον Σουλτάνο ως ανταμοιβή υπηρεσιών)) προς είσπραξιν του
κεφαλικού φόρου. Ο Φιλήμων τοποθετεί το συμβάν εις την 16 Μαρτίου , αναφέρει σε
ως συναυτουργόν τον Αναγνώστη Κορδήν. Εις το χφ περί Σολιώτου και στην σελ 5.,
αναφέρεται η ημερομηνία 19 Μαρτίου και διευκρινείται ότι δεν παρίστατο κατά το
συμβάν ο ν. Σολιώτης, διότι « μαθών ότι διέβαινον και οι γνωστοί Οθωμανοί
Τσιπογλαίοι Τριπολιτσιώται μετά οκτώ 8 άλλων υπ΄αυτούς Οθωμανών εκ των πέριξ
χωρίον Αρφαρών, απέστειλε τινάς των στρατιωτών του μετά του αδελφού του και τους
εφόνευσε και αυτούς.»
Υπάρχει όμως και άλλη εκδοχή, σύμφωνα με προφορική διήγηση από την
Καλαβρυτινή επετηρίδα, σελ.309-310, όπου « ο δημογέρων Βαλιμής Παν.
Μητρόπουλος πληροφορηθείς παρά των συγχωρίων του Νικ. Σακή και Αντ. «Μονοπάτι Αγίου Βασιλείου – το πέρασμα του Σολιώτη»
Ορεινή πεζοπορία – δράση πολιτιστικής κληρονομιάς και αθλητισμού για
τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821
Τόπος διεξαγωγής: Τ.Δ. Αμπελοκήπων Αιγιαλείας, 25010
Κυριακή 10 Οκτωβρίου 2021
22 Σεπτεμβρίου 2021
Αδαμαντία Σολδάτου
Σταθακάρου τα εν Πόρταις Αγριδίου διαπραχθέντα, συνεννοήθη μετά του Σολιώτου
και λαβών 15 Βαλιμίτας έσπευσεν εις Αρφαρά προς εξόντωσιν του Τσίπογλου. Επειδή
ημποδίσθη παρά του φοβουμένου δια τας συνεπείας ιδιοκτήτου της οικίας, όπου είχον
καταλύσει οι Τούρκοι (οκτώ τον αριθμόν), ενήδρευσαν μετά των ανδρών του μεταξύ
Αρφαρών και Σβυρούς και τους εφόνευσαν άπαντας»
- Επεισόδιο Μουλά Γιακούμπ
Πηγή : Αθανάσιος Φωτόπουλος, «Ιστορικά και Λαογραφικά της Ανατολικής περιοχής
Αιγιαλείας κ Καλαβρύτων, Αθήνα 1982, (σελ.206)
«Ένα έκ των πρώτων επεισοδίων έλαβε χώρα παρά το χωρίον Αρφαρά. Ο Μουλά
Γιακούμπ, οθωμανός αξιωματούχος έχων δικαιοδοσίαν τινά εις την περιοχήν του τ.
Δήμου Φελόης (ίσως ήτο σπαχής της περιοχής), είχε κληθεί εις ελληνικόν γάμον.»
Σύμφωνα με την Καλαβρυτινή επετηρίδα σ.296, ο γέρων Γεώργ. Αναγν.
Οικονομόπουλος, ετών 102 το 1906, από την Βεργουβίτσα πληροφόρησε τον Γεώργιο
Παπανδρέου ότι ο Μουλά Γιακούμπ «ήδεν εξ υπαμοιβής μετά των παιζόντων τα
εγχώρια όργανα γύφτων το άσμα της Ελένη του Λιμάζ αγά εκ Λειβαρτζίου, ότε
εσπευσμένως Τούρκοι ειδοποίησαν αυτόν να φύγη μετά τον περί αυτόν, διότι εξερράγη
επανάστασις. Εν ω, ούτοι έλαβον την άγουσαν εις Αρφαρά, οι προύχοντες της Σελιάνης
γιγνώσκοντες το κίνημα έδραμον δι΄ατραπων και κατέλαβον ύψωμα τι βραχώδους
ρεύματος παρά τα Αρφαρά (Γουλάς) και διερχομένους εκείθεν εφόνευσαν πάντας
δι΄ανταλλαγής ολίγων πυροβολισμών.» « Το επεισόδιον τούτο συνέβη μάλλον την ιδία
ημέραν κατά την οποίαν ο Νικόλαος Σολιώτης επετέθη κατά τουν Τούρκων εις ττην
θέσιν Πόρτες Αγριδίου. Εις ανέκδοτον ιστορικήν πραγματείαν περί Νικ. Σολιώτη
αναγιγνώσκομεν τα εξής: « κατά τας 14 Μαρτίου 1821, ότε έφθασεν εις το χωρίον
Σόλον ο Ν. Σολιώτης διέβαινον τρεις Τούρκοι Τριπολιτσιώται εκ των λεγομένων
καπανταήδων ( kabadayi = αλαζών, παληκαράς, υπερήφανος ως τάχα γενναίος)
επαπειλούντες αιχμαλωσίαν και θάνατον εις τους Χριστιανούς, ως απεσταλμένοι με
γράμματα παρά του καϊμακάμου της Τριπολιτζάς προς τον Χουρσίτ πασάν, τους
οποίους μαθών διαβαίνοντας τον δρόμον του Αγριδίου, προκαταλαβών, άνευ της
γνώσεως των προκρίτων, την στενωπόν της οδού εκείνης εις θέσιν Πόρτες Αγριδίου,
μετά 12 μόνον εκ των συμπολιτών του, τους εφόνευσαν». «Κατά τον Σπηλιάδην, η
επίθεσις του Σολιώτου έγινε την 13 Μαρτίου, ο Φιλήμων δίδει την ημερομηνίαν 16
Μαρτίου και ο Φραντζής 14 Μαρτίου.
Ηρώο 1821 στους Αμπελοκήπους
στο Ηρώο «15 & 16 Μαρτίου 1821, του Συνδέσμου «Χελμός»», που βρίσκεται μέσα στο
Τ.Δ. Αμπελοκήπων και στις συντεταγμένες 38.099853 & 22.320819.
συν. Φωτογραφία «Μονοπάτι Αγίου Βασιλείου – το πέρασμα του Σολιώτη»
Ορεινή πεζοπορία – δράση πολιτιστικής κληρονομιάς και αθλητισμού για
τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821
Τόπος διεξαγωγής: Τ.Δ. Αμπελοκήπων Αιγιαλείας, 25010
Κυριακή 10 Οκτωβρίου 2021
22 Σεπτεμβρίου 2021
Αδαμαντία Σολδάτου
Η ορειβατική πεζοπορία ξεκινάει από το Ηρώο και κατευθύνεται προς το ρέμα Γουλά,
στην είσοδο του ξύλινου μονοπατιού προς την Ι.Μ. Αγίου Βασιλείου και συνεχίζει προς
το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής και τα τοπωνύμια Δρυμώνας, Κοίτη Γουλά, Μακριά
Λάκκα και τέλος συναντάει το πέτρινο μονοπάτι του Αγίου Δημητρίου καταλήγοντας
στο ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου κι από εκεί στην όμορφη πλατεία του χωριού, κάτω
από τις μουριές, κάνοντας ένα τόξο 10 χιλιομέτρων, βαθμού δυσκολίας Α και
υψομετρικής διαφοράς περίπου 200 μέτρων, με ανάβαση αρχικά και κατάβαση στο
τέλος. Διαπερνά τα πέντε από τα οκτώ ξωκλήσια του χωριού, στα οποία υπήρχαν γύρω
τους παλαιοί κτηνοτροφικοί και αγροτικοί οικισμοί, με καταπληκτική θέα προς το
εξαίρετο ανάγλυφο της ανατολικής Αιγιάλειας, κατάσπαρτο με αμπέλια, κερασιές,
καρυδιές, λωτιές, μηλιές, αχλαδιές κλπ. δέντρα και φυσικά την θάλασσα του
Κορινθιακού κόλπου. Ανάλογα την εποχή κι επειδή τα περισσότερα δέντρα είναι
φυλλοβόλα, το τοπίο αποκτά διαφορετικές αποχρώσεις, από καταπράσινο την άνοιξη
και το καλοκαίρι, πορτοκαλί, κίτρινο και καφέ το φθινόπωρο και γκρίζο τον χειμώνα!
Η συνολική πεζοπορία είναι τρεις και μισή με τέσσερις ώρες, ανάλογα τον ρυθμό της
ομάδας και η σήμανση είναι με ξύλινες οικολογικές πινακίδες που φέρουν τα
τοπωνύμια με πυρογραφία, στηριγμένες σε ανοξείδωτους πασσάλους.
Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας χρηματοδοτεί την σήμανση και την αρχική συντήρηση
του έργου αυτού, στα πλαίσια των εκδηλώσεων εορτασμού των 200 χρόνων από την
Επανάσταση του 1821, με το ποσό των 1000 ευρώ, υλοποιώντας το σχετικό
πρόγραμμα.
Στην εναρκτήρια εκδήλωση, θα διανεμηθεί ενημερωτικό υλικό
με τα ιστορικά
δεδομένα που αφορούν στο μονοπάτι.
Για τον Πολιτιστικό Σύλλογο Αμπελοκήπων
Η Γραμματέας
Αδαμαντία Β. Σολδάτου
Αμπελόκηποι Αιγιαλείας
25010, τηλ. 6937 097 315
