Τι συμβαίνει στην Αϊτή: Η πολιτική κρίση- ο λιμός- ο σεισμός και η δολοφονία του προέδρου

Η δολοφονία του προέδρου της Αϊτής Jovenel Moïse στο σπίτι του απειλεί να επιδεινώσει τα ήδη πολλά προβλήματα της Αϊτής.

“Ό, τι θα μπορούσε να πάει στραβά φαίνεται να πηγαίνει στραβά”, λέει ο Robert Fatton, ειδικός στην πολιτική της Αϊτής στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, και κάτοικος της Αϊτής.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μακρά ιστορία παρέμβασης εκεί: Κατέλαβαν την Αϊτή από το 1915 έως το 1934. Οι ΗΠΑ έστειλαν στους Πεζοναύτες δύο φορές τις τελευταίες τρεις δεκαετίες για να αποκαταστήσουν την τάξη, υπό τον Πρόεδρο Μπιλ Κλίντον και στη συνέχεια και πάλι υπό τον Πρόεδρο Τζορτζ Μπους.

Ακόμη και πριν από τη δολοφονία του Μόις νωρίς την Τετάρτη (7/7), η Αϊτή βρισκόταν σε κρίση: Η πολιτική αστάθεια, οι μόνιμες συνέπειες ενός καταστροφικού σεισμού και η επιδημία της χολέρας, η ξένη πολιτική ανμειιξη και η βία των συμμοριών έχουν επηρεάσει.

“Έχετε αυτήν την κατάσταση όπου τα θεσμικά όργανα δεν λειτουργούν, όπου η οικονομία έχει σταματήσει… η πολιτική ήταν εξαιρετικά ασταθής. Η σημερινή κυβέρνηση έχει αμφισβητηθεί από τον πληθυσμό. Υπήρξαν μαζικές κατηγορίες για διαφθορά”, λέει ο Fatton.

“Εάν το περιγράψετε, από την άποψη της αστάθειας και της θεσμικής παρακμής, το έχετε αυτήν τη στιγμή στην Αϊτή.”, συμπλήρωσε.

Η χώρα αντιμετώπιζε συνταγματική κρίση

Ο François Pierre-Louis, ειδικός στην πολιτική της Αϊτής στο Queens College στο City University της Νέας Υόρκης, δήλωσε ότι δεν εκπλήσσεται τόσο πολύ όταν έμαθε για τη δολοφονία του Moïse.

Ο Moïse είχε απογυμνώσει αντίπαλα πολιτικά κόμματα, επιχειρηματίες και εξέχουσες οικογένειες εξουσίας. “Έκανε πολλούς εχθρούς. Η επίθεση θα μπορούσε να προέλθει από οπουδήποτε. Και αποξενώθηκε πάρα πολλούς ανθρώπους”, δήλωσε ο  Pierre-Louis

Ο Μόις ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2017 μετά από παρατεταμένες και αμφισβητούμενες εκλογές. Δεν είχε ποτέ προηγουμένως πολιτικό αξίωμα. Ήταν επιχειρηματίας που είχε γίνει πλούσιος ως εξαγωγέας φρούτων.

Η αντιπολίτευση είπε ότι η θητεία του έπρεπε να είχε λήξει τον Φεβρουάριο, αλλά ο Μόις είπε ότι επειδή χρειάστηκε ένας χρόνος για να αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά του, η θητεία του πρέπει να παραταθεί έως το 2022.

Ο 53χρονος παρέμεινε με διάταγμα για περισσότερο από ένα χρόνο, μετά τη διάλυση του Κοινοβουλίου και την αποτυχία διεξαγωγής νομοθετικών εκλογών.

Την 1η Ιουλίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών εξέδωσε δήλωση που εξέφρασε «βαθιά ανησυχία σχετικά με την επιδείνωση σε πολιτικό επίπεδο, της ασφάλειας και των ανθρωπιστικών συνθηκών στην Αϊτή».

Ο Moïse πρότεινε επίσης δημοψήφισμα για αλλαγές στο σύνταγμα της Αϊτής

Μεταξύ άλλων, οι συνταγματικές αλλαγές του Moïse θα επέτρεπαν στον πρόεδρο να διεκδικήσει δύο συνεχόμενες πενταετείς θητείες χωρίς να έχει οριστεί παύση. Θα καταργούσε επίσης αποτελεσματικά τη Γερουσία της Αϊτής και θα καθιερώσει έναν αντιπρόεδρο που θα υπάγεται στον πρόεδρο, αντί για πρωθυπουργό.

Αλλά δεν πιστεύουν όλοι ότι είναι ακόμη δυνατό τώρα. “Πολλές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στην Αϊτή – και νομίζω σωστά – ισχυρίζονται ότι δεν μπορείτε να διεξαγάγετε εκλογές στο τρέχον κλίμα, το οποίο χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλή αστάθεια και ανασφάλεια”, λέει ο Fatton.

Επιπλέον το 2010, η Αϊτή επλήγη από καταστροφικό σεισμό. Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 220.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει και περίπου 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι είχαν εκτοπιστεί. “Περίπου 300.000 τραυματίστηκαν και μεγάλα μέρη της χώρας θάφτηκαν κάτω από τόνους στριμμένου μετάλλου και σκυροδέματος”, όπως ανέφερε η NPR.

Ο σεισμός κατέστρεψε την υποδομή της Αϊτής. Και αυτή η υποδομή δεν έχει ακόμη ξαναχτιστεί.

“Οι άνθρωποι εξακολουθούν να τραυματίζονται από τον σεισμό. Έχασαν μέλη της οικογένειας”, λέει ο Pierre-Louis. “Δεν μπορούσαν να ξαναχτίσουν επειδή δεν έχουν εισόδημα. Και τότε έχετε γενιές ανθρώπων που έχουν εξαφανιστεί.”

Αυτός ο σεισμός ακολούθησε μια άλλη θανατηφόρα δύναμη: η χολέρα.

Όπως ανέφερε ο Jason Beaubien του NPR το 2016, “οι ειρηνευτές του ΟΗΕ έφεραν ακούσια χολέρα στην Αϊτή το 2010 αμέσως μετά τον καταστροφικό σεισμό. Το ξέσπασμα, το οποίο συνεχίζεται, έχει αρρωστήσει περίπου 800.000 ανθρώπους και σκότωσε σχεδόν 9.000. Πριν από το 2010 δεν είχε αναφερθεί χολέρα στην Αϊτή εδώ και δεκαετίες. ”

Το Ηνωμένο Βασίλειο ζήτησε συγγνώμη για το ρόλο του στο ξέσπασμα της χολέρας το 2016. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Pierre-Louis: “Οι άνθρωποι δεν αποζημιώθηκαν για την απώλεια των μελών της οικογένειάς τους που ήταν εστιασμένοι.”

Οι συμμορίες έχουν γίνει μάστιγα στην πρωτεύουσα του Port-au-Prince. Μια πρόσφατη έκθεση του Ηνωμένου Βασιλείου ανέφερε ότι 5.000 άτομα είχαν εκτοπιστεί από βία συμμοριών μόλις τις πρώτες 10 ημέρες του Ιουνίου.

“Η βία έχει αφήσει πολλούς ανθρώπους νεκρούς ή τραυματίες, καθώς οι αντίπαλες συμμορίες μάχονται για να ασκήσουν έλεγχο σε πληθυσμούς όπως το Martissant, το Cité-Soleil και το Bel Air. Έκαψαν επίσης εκατοντάδες σπίτια και μικρές επιχειρήσεις”, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Τα αστυνομικά τμήματα δέχθηκαν επίθεση από ένοπλους επιτιθέμενους.

Ορισμένες περιοχές του Port-au-Prince δεν είναι καν προσβάσιμες επειδή οι συμμορίες τις ελέγχουν, λέει ο Fatton, αντικατοπτρίζοντας την ανικανότητα της κυβέρνησης να κυβερνήσει. “Και αυτές οι περιοχές είναι πολύ κοντά, στην πραγματικότητα, στις έδρες της εξουσίας, στο προεδρικό παλάτι, στη Νομοθετική Συνέλευση”, λέει.

Η Αϊτή είναι η φτωχότερη χώρα της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής και είναι από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.

Σχεδόν ο μισός πληθυσμός χρειάζεται άμεση επισιτιστική βοήθεια, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο τυφώνας Μάθιου έπληξε τη χώρα το 2016, καταστρέφοντας περαιτέρω την οικονομία της χώρας. Περισσότερο από το 90% του πληθυσμού της Αϊτής είναι εξαιρετικά ευάλωτο σε φυσικές καταστροφές, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.

Είναι επίσης μία από τις λίγες χώρες που δεν έχει ακόμη χορηγήσει μια δόση του εμβολίου, αναφέρει το Reuters.

Δεν είναι ακόμη σαφές ποιος είναι υπεύθυνος για τη δολοφονία του Moïse. Αλλά ο Pierre-Louis πιστεύει ότι πίσω από τη δολοφονία του είναι ο αγώνας μεταξύ της εισερχόμενης ελίτ του Moïse και της παλιάς ελίτ.

“Προσπαθούσε να εκτοπίσει πολλά άτομα στην Αϊτή που είναι γνωστά εδώ και πολύ καιρό ως επιχειρηματίες στην Αϊτή”, λέει. “Το έχετε πάντα αυτό στην Αϊτή, όπου όταν ένα άτομο γίνεται πρόεδρος, έτσι προσπαθεί να συσσωρεύσει πλούτο: χρησιμοποιώντας κρατικούς πόρους, χρησιμοποιώντας άλλα μέσα για να εκτοπίσει άλλους που έχουν ήδη πλούτο και δύναμη.”

Ωστόσο, ο Fatton λέει ότι η δολοφονία είναι ένα νέο φαινόμενο στη σύγχρονη πολιτική της Αϊτής. Ενώ ο πρώτος ηγέτης της Αϊτής δολοφονήθηκε το 1806, τέτοια βία δεν ήταν τυπική στη σύγχρονη εποχή της χώρας.

“Αυτό ήταν ένα πολύ βάναυσο και σοκαριστικό γεγονός”, καταλήγει.

Πηγή: npr.org