Του Τάσου Δασόπουλου
Τη συνέχιση της πολιτικής της μείωσης φόρων και για το 2022 σχεδιάζει το οικονομικό επιτελείο με δεδομένο ότι με βάση τα μέχρι στιγμής στοιχεία προκύπτει “δημοσιονομικός χώρος” τουλάχιστον 300 εκατ. ευρώ για το 2022.
Με δεδομένο ότι και το 2022 θα συνεχιστεί η δημοσιονομική ευελιξία, η έννοια του “δημοσιονομικού χώρου” προσδιορίζεται με βάση τη συμφωνία που έχει γίνει μαζί με την επιμέρους συμφωνία η οποία συνόδευσε την ενεργοποίηση της συνολικής ρήτρας διαφυγής (general escape clause) τον περασμένο Μάρτιο. Στη συμφωνία αυτή η συγκεκριμένη ρήτρα απαγορεύει τη λήψη μόνιμων μέτρων με δημοσιονομικό κόστος εκτός εάν αυτό το κόστος δεν θα ξεπερνά το 0,1% του ΑΕΠ. Εκμεταλλευόμενο αυτή την ευκολία το οικονομικό επιτελείο κατάφερε να αποσπάσει, φέτος, τη συμφωνία των θεσμών για δύο μέτρα τα οποία είναι μόνιμα: Τη μείωση της προκαταβολής φόρου για όσους ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα στο 55% και για τις νομικές οντότητες στο 80%. Το μέτρο αυτό έχει ένα σημαντικό δημοσιονομικό κόστος ύψους περίπου 700 εκατ. ευρώ αλλά έχει το πλεονέκτημα ότι καταγράφεται μόνο για έναν χρόνο (το 2021) καθώς για τα επόμενα χρόνια δεν προκαλεί περαιτέρω απώλεια εσόδων.
Το δεύτερο μέτρο, στο οποίο εξαντλήθηκε η δυνατότητα λήψης μέτρων με δημοσιονομικό κόστος έως και 0,1% του ΑΕΠ, είναι η μείωση του συντελεστή φορολογίας για τις επιχειρήσεις από το 24% στο 22%. Το κόστος του μέτρου είναι περίπου 200 εκατ. ευρώ τον χρόνο στο διηνεκές (λίγο πάνω από το 0,1% του ΑΕΠ), αλλά παρ’ όλα αυτά έγινε αποδεκτό από τους θεσμούς. Για τον λόγο αυτό νομοθετήθηκε και ισχύει ήδη.
Με αυτήν τη βάση υπολογίζεται και ο νέος “δημοσιονομικός χώρος” για το 2022 με τη θετική προσθήκη ότι το ΑΕΠ θα είναι μεγαλύτερο και κατά συνέπεια και το ποσοστό του 0,1% του ΑΕΠ που πλέον θα υπολογίζεται λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τα 300 εκατ. ευρώ. Τούτο με δεδομένο ότι το ΑΕΠ θα αυξηθεί με βάση τις επίσημες προβλέψεις του ΥΠΟΙΚ κατά 3,6% του ΑΕΠ για φέτος και του χρόνου κατά 6,2% του ΑΕΠ. Αν υλοποιηθεί το σενάριο για μεγαλύτερη ανάπτυξη από φέτος με βάση τις προβλέψεις διεθνών και εγχώριων οργανισμών που παρακολουθούν στενά την οικονομία (Ε.Ε., ΤτΕ, ΟΟΣΑ, EBRD επενδυτικές τράπεζες), το περιθώριο για μείωση φόρων είναι μεγαλύτερο.
Αν, δηλαδή, ο ρυθμός ανάπτυξης φτάσει φέτος το 4%-4,5% του ΑΕΠ τότε είναι σαφές ότι ο “δημοσιονομικός χώρος” για το 2022 θα είναι ακόμη μεγαλύτερος. Αν και δεν έχουν ληφθεί ακόμη τελικές αποφάσεις, πληροφορίες θέλουν οι μειώσεις φόρων που να αφορούν τη μείωση του φορολογικού βάρους στις επιχειρήσεις και την καλύτερη λειτουργία της αγοράς ώστε, εκτός των άλλων, να γίνουν πιο εύκολα αποδεκτές και από τους θεσμούς.
Στο τραπέζι της 11ης αξιολόγησης
Το νέο ελληνικό αίτημα για νέες μειώσεις φόρων για τον επόμενο χρόνο θα συζητηθεί τις ερχόμενες μέρες, καταρχήν με τα τεχνικά κλιμάκια και σε πιο επίσημο επίπεδο με τους επικεφαλής των θεσμών στο πλαίσιο της 11ης αξιολόγησης σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας που ξεκινά μέσα στην εβδομάδα. Με δεδομένο ότι η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα δημοσιοποιηθεί τον Σεπτέμβριο, όταν πλέον θα βρίσκεται σε φάση προετοιμασίας και το προσχέδιο του Προϋπολογισμού για το 2022, θα πρέπει να περιλαμβάνει και τις προτάσεις αλλαγής της οικονομικής πολιτικής που θέλει να εφαρμόσει η ελληνική πλευρά για την επόμενη χρονιά.
Ένα δεύτερο θέμα που βρίσκεται σε εκκρεμότητα είναι η μεταρρύθμιση του ΕΝΦΙΑ μετά την προσαρμογή των αντικειμενικών τιμών στις εμπορικές. Αρμόδιες πηγές του οικονομικού επιτελείου ξεκαθαρίζουν ότι οι όποιες αλλαγές γίνουν θα είναι δημοσιονομικά ουδέτερες. Επιπλέον υπάρχουν εναλλακτικές προτάσεις και για τον περιορισμό του βάρους του συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ για όσους έχουν ακίνητη περιουσία που υπερβαίνει σε όρους αντικειμενικής αξίας τις 250.000 ευρώ. Με τις αυξήσεις που έχουν γίνει ήδη στις αντικειμενικές αξίες, ειδικά σε πολλές περιοχές της χώρας, ο συμπληρωματικός ΕΝΦΙΑ επιβαρύνει σημαντικά συγκεκριμένους επιχειρηματικούς κλάδους (π.χ. τον τουρισμό) και για αυτό θα πρέπει να περιοριστεί. Στο ίδιο πλαίσιο με αλλαγές των συντελεστών παλαιότητας το ΥΠΟΙΚ θέλει να προχωρήσει και το δεύτερο μέρος της μείωσης του φόρου μεσοσταθμικά κατά 8% και για τα νοικοκυριά.
Το τρίτο μεγάλο θέμα της αξιολόγησης είναι να διευκρινιστούν οι όροι της ρύθμισης των χρεών της πανδημίας. Η ρύθμιση έχει προαναγγελθεί από το οικονομικό επιτελείο από τις αρχές Ιουνίου, αλλά πριν παρουσιαστεί στο σύνολό της θα πρέπει να τύχει της έγκρισης των θεσμών. Ως βάση διαπραγμάτευσης θα είναι η ρύθμιση για αναβαλλόμενες οφειλές ύψους περίπου 2 δισ. ευρώ οι οποίες έχουν πάρει παράταση μέχρι και το τέλος του 2021. Με τις μέχρι τώρα εξαγγελίες (οι οποίες δεν έχουν κυρωθεί με νόμο) θα ερχόταν μια ρύθμιση με 24 άτοκες έως και 48 δόσεις, με επιτόκιο 2,5%. Ο στόχος κατά τη διαπραγμάτευση θα είναι να μεγαλώσει (έως διπλασιασμού) ο αριθμός των δόσεων συμπεριλαμβάνοντας και άλλες οφειλές οι οποίες γεννήθηκαν λόγω της πανδημίας αλλά δεν ήταν από αυτές που αναβλήθηκαν από τον περασμένο Μάρτιο. Το βασικό επιχείρημα θα είναι ότι μετά το τέλος της πανδημίας και κατά την επαναφορά της οικονομίας θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια ώστε να συγκρατηθεί η αύξηση του ιδιωτικού χρέους.
Ένα ακόμη από τα σημαντικά θέματα της συνάντησης θα είναι και το θέμα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και ειδικότερα η μείωση των κόκκινων δανείων. Οι θεσμοί θα ενημερωθούν για την προετοιμασία του προγράμματος Ηρακλής ΙΙ και αναμένεται να επαναφέρουν θέματα όπως την επανεκκίνηση των πλειστηριασμών για τα μη ευάλωτα νοικοκυριά, αλλά και την εκκαθάριση των περίπου 70.000 εκκρεμών δικαστικών υποθέσεων του παλιού Νόμου Κατσέλη οι οποίες είχαν παγώσει λόγω της αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων λόγω του κορονοϊού.
Ανασκόπηση των μέτρων στήριξης
Θα υπάρξει, τέλος, και ενημέρωση για την πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών μετά το πέρας της πανδημίας, αλλά και η ανασκόπηση των μέτρων στήριξης που έχουν ήδη υλοποιηθεί αλλά και των μέτρων ύψους 4,5 δισ. ευρώ μέχρι και το τέλος του χρόνου.
Σε ό,τι αφορά τα δημοσιονομικά το καλό χαρτί της ελληνικής πλευράς είναι η διατήρηση της κουλτούρας πληρωμών που αποτυπώνεται και στην πορεία των φορολογικών εσόδων όλο το πρώτο εξάμηνο του χρόνου. Το γεγονός ότι δηλαδή παρά την παράταση του lockdown της οικονομίας σχεδόν μέχρι και τα μέσα Μαΐου η υστέρηση των εσόδων ήταν σε μονοψήφια ποσοστά. Η απώλεια σε έλλειμμα και πρωτογενές έλλειμμα περιορίστηκε στο σκέλος των δαπανών που έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται με στόχο να περιοριστούν οι συνέπειες της πανδημίας.
Σε ό,τι αφορά τα μέτρα στήριξης της οικονομίας μέχρι στιγμής από την αρχή του χρόνου έχουν ενεργοποιηθεί και υλοποιούνται μέτρα συνολικού προϋπολογισμού 11,2 δισ. ευρώ και για το δεύτερο εξάμηνο του χρόνο αναμένεται να υλοποιηθούν μέτρα συνολικού ύψους 4,5 δισ. ευρώ τα οποία είναι μεταβατικά στη μετα-COVID εποχή.
