Η Frontex, ο επιφορτισμένος με τον έλεγχο των συνόρων οργανισμός της ΕΕ, δεν έχει βοηθήσει αποτελεσματικά τα κράτη μέλη και τις συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν στη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, σύμφωνα με ειδική έκθεση που δημοσίευσε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ).
Οι ελεγκτές κρίνουν ανεπαρκή τη στήριξη που παρέχει για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και του διασυνοριακού εγκλήματος. Καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι δεν έχει εκτελέσει πλήρως την εντολή που έλαβε το 2016, αλλά επίσης αμφισβητούν την ικανότητά του να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στον νέο επιχειρησιακό ρόλο που του έχει ανατεθεί.
Ο οργανισμός Frontex ιδρύθηκε το 2004 προκειμένου να συμβάλει, από κοινού με τις εθνικές αρχές, στην αντιμετώπιση των προβλημάτων στα σύνορα της ΕΕ – παραδείγματος χάριν, της τρομοκρατίας, της εμπορίας ανθρώπων και της διακίνησης μεταναστών. Σταδιακά, η εντολή του διευρύνθηκε, όπως και ο προϋπολογισμός του (από 19 εκατομμύρια ευρώ το 2006 σε 460 εκατομμύρια ευρώ πέρυσι). Ωστόσο, οι ελεγκτές της ΕΕ διαπίστωσαν ότι ο οργανισμός ακόμη δεν υποστηρίζει ικανοποιητικά τα κράτη μέλη στη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.
“Η σημασία των καθηκόντων που έχουν ανατεθεί στον Frontex είναι μεγάλη για την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος και της παράνομης μετανάστευσης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ”, δήλωσε ο Leo Brincat, Μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και αρμόδιος για την έκθεση. “Ωστόσο, επί του παρόντος, ο οργανισμός δεν ασκεί τα καθήκοντα αυτά κατά τρόπο αποτελεσματικό, κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό δεδομένου ότι του ανατίθενται πρόσθετες αρμοδιότητες”.
Το 2016, η Frontex έλαβε σαφή εντολή να στηρίξει τα κράτη μέλη στην καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και του διασυνοριακού εγκλήματος. Ωστόσο, οι ελεγκτές εντόπισαν κενά και ασυνέπειες στο πλαίσιο ανταλλαγής πληροφοριών, οι οποίες δυσχεραίνουν, αφενός, την παρακολούθηση των εξωτερικών συνόρων από τον Frontex και τα κράτη μέλη και, αφετέρου, την αντίδρασή τους όταν είναι αναγκαίο. Επιπλέον, οι δραστηριότητες της ανάλυσης κινδύνων και της αξιολόγησης τρωτότητας δεν υποστηρίζονται πάντοτε από πλήρη και καλής ποιότητας δεδομένα. Τέλος, η Frontex δεν έχει αναπτύξει ακόμη επαρκώς τις κοινές επιχειρήσεις για την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος στο πλαίσιο των καθημερινών δραστηριοτήτων του.
Οι ελεγκτές επισημαίνουν επίσης τη μη αναφορά στοιχείων σχετικά με την αποδοτικότητα και το κόστος των δραστηριοτήτων του. Μολονότι ο οργανισμός παρουσιάζει εκτενή στοιχεία σχετικά με τις δραστηριότητές του, σπανίως αναλύει τις επιδόσεις ή τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων του, όπως δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με το πραγματικό κόστος των κοινών επιχειρήσεών του.
Οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι η τελευταία εξωτερική αξιολόγηση του οργανισμού δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2015. Επιπλέον, η έγκριση του νέου κανονισμού που διέπει το έργο της Frontex δεν βασίστηκε στα συμπεράσματα προηγούμενης αξιολόγησης. Ωστόσο, ο εν λόγω κανονισμός τροποποίησε θεμελιωδώς τη δραστηριότητά του, αναβαθμίζοντας τον ρόλο του από επικουρικό και συντονιστικό σε επιχειρησιακό.
Προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της νέας εντολής του, ο οργανισμός θα έχει στη διάθεσή του σταδιακά μέχρι το 2027 έως και 10.000 μέλη επιχειρησιακού προσωπικού (ενώ το προσωπικό του το 2019 αριθμούσε 750 μέλη), αν και δεν είναι ακόμη σαφές ότι αυτά θα είναι σε θέση να λειτουργήσουν όπως προβλέπεται. Ο προϋπολογισμός του πρόκειται να διπλασιαστεί σε περίπου 900 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Η απόφαση για την μεγάλη αυτή αύξηση ελήφθη χωρίς να προηγηθούν προσπάθειες προσδιορισμού των αναγκών του ενόψει της νέας εντολής του ή αξιολόγησης του αντικτύπου της στα κράτη μέλη.
Συνεπεία όλων αυτών και δεδομένου ότι η Frontex δεν έχει ακόμη προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της εντολής που του ανατέθηκε το 2016, οι ελεγκτές κρίνουν ότι δεν είναι ακόμη έτοιμος να εκτελέσει αποτελεσματικά την εντολή του 2019.
Το 2019, οι ελεγκτές της ΕΕ εξέτασαν τις επιχειρήσεις επιστροφής της Frontex σε ειδική έκθεση σχετικά με τη διαχείριση της μετανάστευσης στην Ελλάδα και την Ιταλία. Στο πλαίσιο του ελέγχου επιδόσεων που αφορά η έκθεση που δημοσιεύθηκε σήμερα, εστιάσαμε στις τέσσερις άλλες κύριες δραστηριότητες του οργανισμού, ήτοι την παρακολούθηση της κατάστασης, την ανάλυση κινδύνων, την αξιολόγηση τρωτότητας και την επιχειρησιακή απόκριση. Από κοινού, οι δραστηριότητες αυτές αντιπροσώπευαν το 2019 τα δύο τρίτα σχεδόν των επιχειρησιακών δαπανών του.
Η ειδική έκθεση 08/2021, με τίτλο “Υποστήριξη της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων από την Frontex: όχι αρκετά αποτελεσματική μέχρι στιγμής”, είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο του ΕΕΣ (eca.europa.eu) σε 23 γλώσσες της ΕΕ.
Εντός του έτους, το ΕΕΣ πρόκειται να δημοσιεύσει επίσης εκθέσεις ελέγχου σχετικά με την πολιτική της ΕΕ για την επιστροφή μεταναστών και με την καταπολέμηση της διακίνησης μεταναστών.
Το ΕΕΣ παρουσιάζει τις ειδικές εκθέσεις του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο της ΕΕ, καθώς και σε άλλους ενδιαφερομένους, όπως στα εθνικά κοινοβούλια, σε παράγοντες του αντίστοιχου κλάδου και σε εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Στη συντριπτική πλειονότητά τους, οι συστάσεις που διατυπώνονται στις εκθέσεις του υλοποιούνται.
