Η οστεοπόρωση θεωρείται γενικά στη βιβλιογραφία μια νόσος… του γυναικείου φύλου. Μπορεί να μην είναι τόσο ευρέως διαδεδομένη μεταξύ των αντρών, σε καμία περίπτωση όμως δεν θα πρέπει να υποτιμηθούν οι συνέπειες που μπορεί να έχει η παρουσία της και στον αντρικό πληθυσμό.
Στις περισσότερες των περιπτώσεων, η οστεοπόρωση εμφανίζεται στους άντρες μετά την ηλικία των 70 τών, χωρίς να εξαιρούνται οι μικρότερες ηλικίες. Με βάση ότι το προσδόκιμο ζωής στο δυτικό κόσμο έχει πλέον ανέλθει για τους άντρες στην ηλικία των 80 περίπου ετών, γίνεται κατανοητό ότι όλο και μεγαλύτερο μέρος του ανδρικού πληθυσμού δύναται να βιώσει τις δυσάρεστες συνέπειες της οστεοπόρωσης κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Τι λέει η επιστημονική έρευνα;
Ο ανθρώπινος σκελετός εμφανίζει μια προοδευτική αύξηση στην οστική του πυκνότητα κατά τη διάρκεια των παιδικών χρόνων. Αυτή η αύξηση γίνεται γεωμετρική στα χρόνια της εφηβείας και μέχρι την ηλικία των 30 ετών. Αυτό βρίσκει εφαρμογή και στα δύο φύλα και παρόλο που η οστική μάζα είναι παρόμοια στο δοκιδωτό οστό σε άνδρες και γυναίκες, το φλοιώδες οστό εμφανίζεται δυνατότερο στους άνδρες. Επίσης, οι άνδρες εμφανίζουν, λόγω σωματοδομής, μεγαλύτερα σε μέγεθος οστά.
Αυτά τα βιο-μηχανικά πλεονεκτήματα καθιστούν τον ανδρικό σκελετό περισσότερο ανθεκτικό και λιγότερο επιρρεπή σε κατάγματα, αλλά μόνο συγκριτικά.
Οι λόγοι εμφάνισης της οστεοπόρωσης στους άντρες είναι παρόμοιοι με αυτούς που συναντάμε στο γυναικείο πληθυσμό. Στις γυναίκες, η έντονη ορμονική δραστηριότητα που παρατηρείται κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, επισπεύδει τη διαδικασία της οστικής αποδόμησης.
Στους άντρες, η αντίστοιχη δραστηριότητα, σε πολύ μικρότερο όμως βαθμό, με τη μείωση της τεστοστερόνης, μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένα επίπεδα οστικής πυκνότητας και κίνδυνο καταγμάτων σε μεγαλύτερη ηλικία, συνηθέστερα μεταξύ 70-85 ετών.
Γενικά, από μελέτες προκύπτει μια σχετικά μεγάλη θετική συσχέτιση μεταξύ χαμηλών επιπέδων τεστοστερόνης και μειωμένης οστικής και μυικής μάζας, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο καταγμάτων.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου
Οι υπόλοιποι, εκτός ορμονών, παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της νόσου είναι κοινοί για τα δύο φύλα. Η ιδιοπαθής οστεοπόρωση λόγω κληρονομικού ιστορικού στο οικογενειακό περιβάλλον ευθύνεται περίπου για το 40% των περιπτώσεων οστεοπόρωσης που συναντάμε σε άνδρες.
Κατά τα λοιπά, η έλλειψη βιταμίνης D (υπεύθυνη για το 15% των περιπτώσεων ανδρικής οστεοπόρωσης), η μη επαρκής λήψη ασβεστίου και άλλων συστατικών, ο μη ενεργητικός τρόπος ζωής, η κακή διατροφή και η πιθανή λήψη φαρμάκων για άλλους λόγους δύνανται μεμονωμένα ή σωρευτικά να επιβαρύνουν την οστική υγεία.
Το γεγονός ότι το κάπνισμα και το αλκοόλ αποτελούν επίσης σημαντικούς παράγοντες κινδύνου βάζει τους άνδρες σε μια πιο μειονεκτική θέση στο κομμάτι αυτό, καθώς αμφότερες οι βλαβερές αυτές συνήθειες αποτελούν, σε συντριπτικό βαθμό, κακό ‘’προνόμιο’’ του ανδρικού πληθυσμού. Τέλος, οι παθήσεις του προστάτη μπορεί να αποβούν εξαιρετικά επιβαρυντικές για την οστεοπόρωση, καθώς η καταστολή των ανδρογόνων, η οποία ακολουθείται σε πλείστες των περιπτώσεων για την αντιμετώπισή του, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε οστεοπορωτικές παρενέργειες.
Η ανδρική οστεοπόρωση και η σημασία της
Η ανδρική οστεοπόρωση δεν έχει τύχει της προσοχής που της αρμόζει. Το γεγονός ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων εμφανίζεται σε προχωρημένη σχετικά ηλικία, την έχει αφήσει έξω από τα φώτα της ιατρικής δημοσιότητας.
Ακόμα και σε επίπεδο βιβλιογραφίας, ερευνών και μελετών, η συντριπτική πλειονότητα των πόρων έχει κατευθυνθεί προς τις επιπτώσεις της οστεοπόρωσης στο ‘’ασθενές φύλο’’. Όμως, περίπου το 30% των καταγμάτων ισχίου που συμβαίνουν παγκοσμίως αφορούν σε άνδρες.
Αυτό που είναι πιο ανησυχητικό είναι ότι το ποσοστό θνησιμότητας κατά τον πρώτο χρόνο μετά την επέλευση του κατάγματος είναι μεγαλύτερο στους άνδρες παρά στις γυναίκες.
Γυναίκες και εμμηνόπαυση
Είναι γεγονός ότι, λόγω εμμηνόπαυσης, οι γυναίκες είναι πιο ευαισθητοποιημένες στο κομμάτι του ελέγχου της οστεοπόρωσης. Βέβαια, ακόμα κι έτσι, η χώρα μας υστερεί δραματικά στο θέμα της προληπτικής ιατρικής. Συνήθως, η ύπαρξη οστεοπόρωσης γίνεται αισθητή μόνο κατόπιν κατάγματος. Στην περίπτωση των ανδρών, αν αυτό γίνει σε σχετικά προχωρημένη ηλικία, οι συνέπειες στο κομμάτι της καθημερινότητας και της αυτονομίας μπορεί να είναι, αν όχι μη αναστρέψιμες, τουλάχιστον δύσκολα αντιμετωπίσιμες.
Η κουλτούρα της πρόληψης και της φροντίδας
Η δημιουργία μιας κουλτούρας πρόληψης είναι εκ των ων ουκ άνευ στις μέρες μας, ειδικότερα μεταξύ του ανδρικού πληθυσμού που θεωρεί, σε πολλές περιπτώσεις, εαυτόν άτρωτο ή στο απυρόβλητο. Πρώτο βήμα αποτελεί σίγουρα η μέτρηση οστικής πυκνότητας (DXA scan) περίπου στην ηλικία των 65-70 για τους άνδρες, ούτως ώστε να διαπιστωθούν φαινόμενα ύπαρξης οστεοπόρωσης ή οστεοπενίας, κυρίως σε περιπτώσεις με αυξημένους παράγοντες κινδύνου που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Σαν ένας γενικός κανόνας, ο ενεργητικός τρόπος ζωής, η σωστή διατροφή και η αποφυγή τοξικών συνηθειών είναι τα συνιστώμενα βήματα. Το συχνό περπάτημα, η αεροβική άσκηση και το ανέβασμα σκάλας είναι κάποια από αυτά. Όμως δεν είναι πάντα αρκετά. Τα οστά είναι ζωντανοί ιστοί που αντιδρούν σε εξωτερικά ερεθίσματα και μπορούν ν’ αρχίσουν να αναπλάθονται, έστω και σε μεγάλη ηλικία, αν σ΄ αυτά ασκήσουμε με ασφάλεια κάποια φορτία.
Αυτά τα φορτία (βάρη με άλλα λόγια) είναι απαραίτητα σε κατάλληλη δοσολογία για να ενεργοποιήσουν τους οστεοβλάστες και να προκαλέσουν την αναδόμηση του οστού. Αυτή είναι με πολύ απλά λόγια η διαδικασία της οστεογονικής φόρτισης, στόχος της οποίας είναι η διατήρηση των επιπέδων της οστικής μας πυκνότητας στα επιθυμητά επίπεδα με έναν ασφαλή κι ανώδυνο τρόπο.
