Της Ελευθερίας Κούρταλη
Η ισχυρή ώθηση που έδωσε ο Νοέμβριος για το Χρηματιστήριο Αθηνών άλλαξε ριζικά την εικόνα της ελληνική αγοράς, η οποία επί μήνες έχει εγκλωβιστεί στις πιέσεις, τις χαμηλές διακυμάνσεις και την υποτονική συναλλακτική δραστηριότητα. Τα καύσιμα και οι άμυνες που χτίστηκαν τον προηγούμενο μήνα είναι σημαντικά και ικανά να οδηγήσουν το Χ.Α. στο παραδοσιακό year–end rally ή το γνωστό… “ράλι του Άγιου Βασίλη”, όπως εκτιμούν παράγοντες της αγοράς, αν το επιτρέψει το διεθνές κλίμα, ωστόσο οι προκλήσεις του Δεκεμβρίου είναι αρκετές και μπορεί να “ταρακουνήσουν” το επενδυτικό κλίμα, με το βλέμμα να στρέφεται στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. και τις “απαντήσεις” που μπορεί να δώσει η ΕΚΤ. Το γεγονός, ωστόσο, παραμένει πως κάτι έχει σίγουρα αλλάξει στο Χ.Α. και κυρίως το ότι έχουν επιστρέψει funds και διαχειριστές κεφαλαίων που απείχαν χρόνια, κάτι που φαίνεται άλλωστε και στον τζίρο. Το comeback των ελληνικών μετοχών βασίζεται, ωστόσο, πέραν των βραχυπρόθεσμων προσδοκιών των επενδυτών, και στην ανάκαμψη της οικονομίας το 2021, καθώς και στην επιστροφή του ελληνικού τραπεζικού κλάδου στην οδό της ομαλοποίησης, δύο “στοιχήματα” τα οποία “χτυπήθηκαν” σφόδρα από την έξαρση της πανδημίας στις αρχές του 2020.
Ο ιστορικός Νοέμβριος…
Με κέρδη σχεδόν 30%, ο Νοέμβριος του 2020 αποτέλεσε και επίσημα τον καλύτερο μήνα στην ιστορία του Χρηματιστηρίου Αθηνών, όπως άλλωστε είχαν προβλέψει και οι αναλυτές. Παράλληλα, το Χ.Α. έσπασε και άλλο ρεκόρ, καθώς σημείωσε τις υψηλότερες αποδόσεις διεθνώς τον μήνα που πέρασε, όπως τόνισε και η Deutsche Bank. Αξίζει να σημειωθεί πως τον Νοέμβριο η συνολική κεφαλαιοποίηση των μετοχών παγκοσμίως αυξήθηκε κατά 6,7 τρισ. δολάρια, ενώ υπήρξε ο πιο κερδοφόρος μήνας ιστορικά για πολλές μεγάλες χρηματιστηριακές αγορές, όπως της Ισπανίας (+26%), της Ιταλίας (+24% ) και της Γαλλίας (+21,5%). Επιπλέον, ήταν ο καλύτερος μήνας από το 1987 για τον Dow Jones, ο οποίος, παρά τα επίπεδα-ρεκόρ που άγγιξε, κατέγραψε λιγότερο από τα μισά κέρδη του Χ.Α., ενώ ανάλογα κέρδη κατέγραψε και ο S&P, που είχε τον καλύτερο Νοέμβριο στην ιστορία του.
…και το comeback των τραπεζών
Ο τραπεζικός δείκτης ήταν ο απόλυτος πρωταγωνιστής του μήνα, με τις αποδόσεις των επιμέρους μετοχών να αποτελούν από τις υψηλότερες διεθνώς. Συγκεκριμένα, κατέγραψε άλμα της τάξης του 69,6%, με τη Eurobank να σημειώνει μηνιαία κέρδη 72%, την Τράπεζα Πειραιώς 71%, την Εθνική Τράπεζα 69,2% και την Alpha Bank 66,7%. Οι προσδοκίες για τις ελληνικές τράπεζες έχουν ξεκάθαρα αλλάξει, οι φόβοι για κεφαλαιακό έλλειμμα έχουν υποχωρήσει καθώς υπάρχει περισσότερη ορατότητα, με τον αρνητικό αντίκτυπο από την πανδημία να φαίνεται πως είναι διαχειρίσιμος. Όταν ξέσπασε η πανδημία, οι επενδυτές αποτιμούσαν ισχυρό σοκ στις τράπεζες λόγω και του υψηλού αποθέματος των NPEs, ενώ η μεγάλη αβεβαιότητα που υπήρχε ενέτεινε τις ανησυχίες. Πλέον, εννέα μήνες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, οι επενδυτές έχουν μια πιο ξεκάθαρη άποψη, και αυτό, σε συνδυασμό με τα ενθαρρυντικά νέα για την οικονομία λόγω των εμβολίων, έχει βάλει ξανά στο ραντάρ τους τον κλάδο. Επίσης, έχουν αρχίσει και πάλι να κοιτούν τους τίτλους Tier 2 των τραπεζών, κάτι που έχει οδηγήσει τον τελευταίο μήνα σε σημαντική ανάκαμψη από το sell-off που καταγράφηκε τον περασμένο Μάρτιο.
Στα ισχυρά “stories” του X.A. τον Νοέμβριο τοποθετούνται, μεταξύ άλλων, και οι Pasal (+92%), Aegean (+71%), Attica Bank (68,9%), Frigoglass (65,6%), MIG (+63,6%), Lavipharm (62,3%), Τρία Άλφα (46,3%), Autohellas (+44,5%), ΔΕΗ (44%), ΟΠΑΠ (+36,5%), Motor Oil (33,9%) και Intralot (+33,3%).
Όπως επισημαίνουν αναλυτές, οι οικονομίες, οι μετοχές και οι κλάδοι που έχουν σφυροκοπηθεί περισσότερο από την πανδημία αναμένεται να κερδίσουν σημαντικό έδαφος, με την Ελλάδα να βρίσκεται και πάλι στο προσκήνιο, όπως βρισκόταν και πριν από περίπου 12 μήνες, κάτι που έστειλε το 2019 το Ελληνικό Χρηματιστήριο στις πρώτες θέσεις διεθνώς. Εάν δεν υπήρχε το σοκ της πανδημίας, το ελληνικό story θα κυριαρχούσε φέτος, όπως εκτιμούν παράγοντες της αγοράς.
Οι θετικές προσδοκίες για τη μελλοντική πορεία των τραπεζών είναι ο βασικός λόγος των συνεχόμενων ανοδικών συνεδριάσεων, όπως τονίζει η Κύκλος Χρηματιστηριακή. Θα χρειαστεί, ωστόσο, η περαιτέρω διάχυση της εκδήλωσης του αγοραστικού ενδιαφέροντος και στη μεσαία κεφαλαιοποίηση για να συντηρηθεί η άνοδος, σενάριο που απαιτεί την ευρύτερη συµμετοχή επενδυτών.
Διεθνές ενδιαφέρον
Το ράλι του Ελληνικού Χρηματιστηρίου έχει προσελκύσει το διεθνές ενδιαφέρον, με τον γερμανικό Τύπο (“Handelsblatt”) να αναφέρει πως η θετική εικόνα της αγοράς γεννά νέες ελπίδες στους μετόχους. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε, η ο Νοέμβριος έδωσε τη σημαντικότερη μηνιαία αύξηση στην 150ετή ιστορία του Ελληνικού Χρηματιστηρίου και πλέον η άποψη των επενδυτών είναι πως το ποτήρι της Ελλάδας δεν είναι μισοάδειο, αλλά μισογεμάτο. Ενώ τα χρόνια της ευρω-κρίσης φοβούνταν ακόμα και ένα Grexit, τώρα ποντάρουν σε μια ανάκαμψη της χώρας. “Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να είναι κανείς αισιόδοξος”, τόνισε η γερμανική εφημερίδα. Εν μέρει αυτό έχει να κάνει με τις παγκόσμιες εξελίξεις, εν μέρει με τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικονομίας.
Στα μάτια πολλών επενδυτών, η προοπτική μιας έγκαιρης έναρξης μαζικού εμβολιασμού υπερτερεί των βραχυπρόθεσμων αρνητικών συνεπειών του δεύτερου lockdown. Αν και ο δείκτης χρέους της Ελλάδας πιθανώς θα αυξηθεί φέτος πάνω από το 200% του ΑΕΠ, ωστόσο η πολιτική χαμηλών επιτοκίων της ΕΚΤ και το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων λειτουργούν θετικά στην εξυπηρέτηση του χρέους, κάτι που ενισχύει τη ζήτηση για ελληνικά ομόλογα. Κυρίως, όμως, η προοπτική “βροχής” χρημάτων από το Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε. διεγείρει τη φαντασία των επενδυτών, αναφέρει η εφημερίδα, τονίζοντας πως “πάνω απ’ όλα οι επενδυτές τιμούν την πρόοδο που σημείωσαν οι τέσσερις σημαντικές συστημικές τράπεζες στη μείωση των “κόκκινων” δανείων τους”.
Αισιόδοξοι εμφανίζονται και οι εγχώριοι αναλυτές. Κατά την Beta Securities, o Γενικός Δείκτης μετατράπηκε σε ανοδική αγορά, ένα σερί το οποίο παρατηρήθηκε για τελευταία φορά στο διάστημα του περυσινού Οκτωβρίου. Η εικόνα αυτή δεν έρχεται ως αποτέλεσμα μιας τεχνικής αντίδρασης, έχει χαρακτηριστικά νέων εισροών και συμμετοχή από όλο το εύρος της αγοράς. Εκτός από τις εισροές, παρατηρείται η συμμετοχή στο ράλι νέων παικτών ισχυρού μεγέθους και βεληνεκούς, που έπειτα από μια πολυετή αποχή από την ελληνική αγορά επιστρέφουν επιλεκτικά, χτίζοντας καθημερινά θέσεις βάζοντας “πλάτη” σε κινήσεις κατοχύρωσης κερδών.
Ο Δεκέμβριος θα δώσει σίγουρα περισσότερες απαντήσεις ως προς την ταυτότητα και την ποιότητα των αγοραστών του Νοεμβρίου, είναι ωστόσο γεγονός ότι για πρώτη φορά έπειτα από καιρό υπήρξαν κινήσεις που υπαγορεύτηκαν από αποτελέσματα ή επιχειρηματικές ειδήσεις, γεγονότα δηλαδή τα οποία φέρουν αποτύπωμα θεσμικού ενδιαφέροντος.
Σε bull market το Χ.Α.
Ουσιαστικά έχουμε μια αγορά να θυμίζει άλλες εποχές και να έχει καθαρά χαρακτηριστικά bull market, σημειώνει ο Ηλίας Ζαχαράκης της Fast Finance, αν και επισημαίνει πως η ζώνη των 750-770 μονάδων θέλει την απαραίτητη προσοχή, χωρίς αυτό να σημαίνει καμία αλλαγή στην τάση.
Από την πλευρά της η Depolas Investment Services επισημαίνει πως, καθώς διατηρείται η δυναμική στο Χ.Α. με τον τραπεζικό κλάδο να πρωταγωνιστεί στις αποδόσεις, το επόμενο στοίχημα είναι τα επίπεδα των 730-750 μονάδων να αποτελέσουν την νέα περιοχή στήριξης του Χ.Α. βραχυπρόθεσμα.
Η συναλλακτική αναβάθμιση επιτρέπει την εύκολη υπέρβαση τεχνικών ορίων, εγχειρήματα που µε τα προηγούμενα δεδομένα θα απαιτούσαν αρκετό χρόνο, σημειώνει η Κύκλος Χρηματιστηριακή, τονίζοντας πως στις 765-771 μονάδες εντοπίζεται το εγγύτερο όριο αντίστασης του Γενικού Δείκτη. Η πανδημία, ωστόσο, συνεχίζει να είναι παρούσα, με τις κυβερνήσεις να λαμβάνουν περιοριστικά μέτρα, ενώ στη χώρα μας διατηρούνται τα lockdowns, με αβέβαιο τον χρόνο άρσης τους. Έτσι, η κυβέρνηση επιδιώκει με την παράταση μέτρων στήριξης, ενώ την ίδια ώρα συνεχίζεται ο σχεδιασμός για την απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, δεδομένα αξιολογούνται επί του παρόντος θετικά από διάφορους φορείς, όπως η Ε.Ε. και το ΔΝΤ. Διαμορφώνεται, έτσι, ατμόσφαιρα θετικών προσδοκιών στο Ελληνικό Χρηματιστήριο για συνέχιση της ανοδικής κίνησης και κατά τον τελευταίο μήνα του έτους, με το κλίμα επικείμενων deals σε αρκετές περιπτώσεις να συντηρείται.
Οι προκλήσεις του Δεκεμβρίου
Ο Δεκέμβριος, εκτός από τα θετικά νέα που αναμένεται να ακούσουμε από την ΕΚΤ και τη συνέχιση της στήριξης μέσω των προγραμμάτων PEPP και TLTROs, έχει και μια “ατζέντα” η οποία μπορεί να εντείνει τη μεταβλητότητα στις αγορές, και άρα στο Χ.Α. Όπως τονίζει η Κύκλος Χρηματιστηριακή, στις 14/12 οι 540 εκλέκτορες καλούνται στις ΗΠΑ να επισημοποιήσουν την εκλογή Μπάιντεν ως προέδρου των ΗΠΑ, ενώ λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 10/12, η Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. έχει μια καυτή ατζέντα προς διεκπεραίωση με το θέμα των κυρώσεων κατά της Τουρκίας αλλά και την έγκριση του Ταμείου Ανάκαμψης. Στην τελική ευθεία είναι, τέλος, η διαπραγμάτευση της Ε.Ε. με τη Μ. Βρετανία, με το ενδεχόμενο ενός άτακτου Brexit να είναι ορατό. Αυτές είναι εξελίξεις που αφήνουν ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα για την πορεία των αγορών τις επόμενες εβδομάδες, με τη μεταβλητότητα και τις συγκινήσεις να αναμένεται να εκδηλώνουν το ηχηρό “παρών” τους.
Σε ό,τι αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης, ο φόβος των καθυστερήσεων σχετικά με τη δημιουργία και εκκίνησή του, μετά και το… στύλωμα των ποδιών από Ουγγαρία και Πολωνία, είναι, σύμφωνα με τους αναλυτές, μια σημαντική δυνητική πηγή αναταραχής για τις αγορές της Ευρώπης. Κατά το Bloomberg, πάντως, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ετοιμάζουν εναλλακτικό σχέδιο που προβλέπει τον αποκλεισμό από το Ταμείο Ανάκαμψης των δύο χωρών και ταυτόχρονα θα τις καθιστά υπόλογες για παραβιάσεις του κράτους δικαίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Citigroup προειδοποιεί, μάλιστα, για επιστροφή σε μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων αναλόγως με την απάντηση της Ε.Ε σε Πολωνία και Ουγγαρία. Όπως σημειώνει, αναφορές υποδηλώνουν πως η Ε.Ε. ασκεί ή πρέπει να ασκήσει πίεση στις δύο χώρες, εγκρίνοντας, για παράδειγμα, τον νέο μηχανισμό κράτους δικαίου ανεξάρτητα από τα εμπόδια που βάζουν, μη εγκρίνοντας νέα προγράμματα δαπανών για το 2021 ή ακόμα και προχωρώντας στη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης, με την Πολωνία και την Ουγγαρία να χρησιμοποιούν μια διακυβερνητική συνθήκη, όπως και με τον ESM. Αυτό ωστόσο θα μπορούσε να αποδειχθεί ένα πραγματικό σημείο καμπής για την Ε.Ε. και προς μια Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων και πάλι, τονίζει η Citi. Πάντως, η ενότητα των “25” απομένει συνεπώς να φανεί. Η διαπραγματευτική θέση της Ουγγαρίας και της Πολωνίας μπορεί να είναι αρκετά ισχυρή ώστε να αποσπάσει οικονομικές παραχωρήσεις ή ακόμα και παραχωρήσεις στον μηχανισμό του κράτους δικαίου.
Όπως επισημαίνει και η ING, η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια ιδιαίτερα δραματική περίοδο τον Δεκέμβριο. Οι διαπραγματεύσεις για το Brexit και το περίπλοκο “πακέτο” του πολυετούς Προϋπολογισμού της Ε.Ε., ο μηχανισμός για το κράτος δικαίου και το Ταμείο Ανάκαμψης εξακολουθούν να μην έχουν αποφασιστεί. Κατά το βασικό σενάριο του οίκου, η Ε.Ε. θα καταλήξει σε μια λύση έστω και την τελευταία στιγμή, αλλά σίγουρα δεν θα έρθει χωρίς μαραθώνιο διαπραγματεύσεων και τον κίνδυνο ενός ναυαγίου. Η Ευρώπη φαίνεται επίσης να ακολουθεί πίσω από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με την έγκριση του εμβολίου. Μία πρώτη ανακοίνωση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων αναμένεται μόνο στα τέλη Δεκεμβρίου, ενδεχομένως καθυστερώντας τη διάθεση του εμβολίου. Επομένως, “παρακολουθήστε προσεκτικά την Ευρώπη τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες”, όπως προειδοποιεί τους επενδυτές.
Και η Deutsche Bank τοποθετεί τις εξελίξεις γύρω από το Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε. στους βασικούς βραχυπρόθεσμους κινδύνους. Όπως επισημαίνει, θα μπορούσε να καθυστερήσει ή οι πόροι του να μη χρησιμοποιηθούν πλήρως από τις χώρες λόγω των φόβων για υπερχρεωμένους ισολογισμούς. Επίσης, υπάρχουν βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι για την πορεία της οικονομίας εάν οι εύθραυστες εταιρείες δεν επιβιώσουν από το (ηπιότερο) σοκ του δεύτερου κύματος ή εάν εμφανιστεί μια συγχρονισμένη παγκόσμια ύφεση με ένα δεύτερο κύμα στις ΗΠΑ.
