Η νίκη του Τζο Μπάιντεν στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές επί του συντηρητικού λαϊκιστή Ντόναλντ Τραμπ, θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την έναρξη μιας δραματικής αλλαγής στην σχέση των ΗΠΑ με τον υπόλοιπο πλανήτη, αναφέρει το CNN.
Ο βετεράνος Δημοκρατικός πολιτικός που θα αναλάβει την ηγεσία της χώρας του τον ερχόμενο Ιανουάριο, έχει υποσχεθεί ότι θα τηρήσει μια φιλικότερη στάση έναντι των συμμάχων των ΗΠΑ σε σχέση με τον προκάτοχο του, θα είναι σκληρότερος με τους αυταρχικούς ηγέτες και τέλος, θα είναι φιλικότερος στα περιβαλλοντολογικά θέματα.
Όμως το τοπίο της διεθνούς πολιτικής μπορεί να εμπεριέχει πολλές περισσότερες προκλήσεις απ’ όσες θυμάται.
Πολλά έχουν αλλάξει από την εποχή που βρισκόταν στον Λευκό Οίκο ως αντιπρόεδρος του Μπαράκ Ομπάμα. Οι εχθροί της Αμερικής- ορισμένοι δημιουργήθηκαν από τον Τραμπ και άλλοι από τον ίδιον- πλέον φαντάζουν πιο εδραιωμένοι. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν, ο Κινέζος πρόεδρος Ξι Τσιπίνγκ, ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν και ορισμένοι άλλοι εκμεταλλεύτηκαν τη ματαιοδοξία του Τραμπ, τροφοδότησαν το εγώ του, ενώ παράλληλα αποκόμιζαν κέρδη από αυτό- μάλιστα κάποιοι από αυτούς είναι πλέον ισόβιοι ηγέτες στις χώρες τους.
Ο Μπάιντεν έχει υποσχεθεί ότι θα είναι διαφορετικός, ότι θα αναστρέψει ορισμένες από τις αμφιλεγόμενες πολιτικές του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένων αυτών για την κλιματική αλλαγή, ενώ αναμένεται να επανασυσφίγξει τις σχέσεις με τους συμμάχους των ΗΠΑ. Όσον αφορά την Κίνα έχει δηλώσει ότι θα συνεχίσει την σκληρή πολιτική Τραμπ στα θέματα εμπορίου, πνευματικών δικαιωμάτων και της κλοπής τους και στα ζητήματα αθέμιτων εμπορικών πρακτικών. Αναμένεται να δημιουργήσει συνεργασίες για αυτό το ζήτημα με τους συμμάχους των ΗΠΑ, αντί να ασκεί τακτικές εκφοβισμού τους όπως ο Τραμπ.
Αναφορικά με το Ιράν, έχει υποσχεθεί την λήξη των κυρώσεων αν η Τεχεράνη συμμορφωθεί με την διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό της πρόγραμμα, την οποία επίβλεψε μαζί με τον Ομπάμα, αλλά εγκατέλειψε ο Ντόναλντ Τραμπ. Όσο δε το ΝΑΤΟ, ήδη ο Μπάιντεν έχει αρχίσει τις προσπάθειες να επαναφέρει την εμπιστοσύνη εντός των μελών της συμμαχίας, έχοντας δηλώσει ότι θα βρεθεί απέναντι στο Κρεμλίνο.
Βέβαια αυτά μπορεί να ικανοποιούν τα αυτιά του κόσμου, όμως η υλοποίηση του οράματος του βετεράνου πολιτικού όσον αφορά την εξωτερική πολιτική δεν θα είναι τόσο απλή. Για μια τετραετία, χώρες της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και όχι μόνο, βίωσαν τις συνέπειες της αναστροφής της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Σε μια ημέρα ο Τραμπ απέσυρε τα στρατεύματα των ΗΠΑ από την Συρία, προς γενική κατάπληξη των συμμάχων του, μόνο και μόνο για να αλλάξει την απόφαση του λίγο αργότερα. Ο Πούτιν, ο Σύριος πρόεδρος Άσαντ και οι ισλαμιστές μαχητές ήταν αυτοί που κέρδισαν από τη σύγχυση που προκλήθηκε, την ώρα που τρώθηκε η φήμη των ΗΠΑ ως αξιόπιστου συμμάχου.
Σύμφωνα με το CNN, από την στιγμή που οι σύμμαχοι των ΗΠΑ υπέμειναν την αλλοπρόσαλλη εξωτερική των ΗΠΑ, η οποία υπονόμευσε παραδοσιακές συμμαχίες και απείλησε την παγκόσμια τάξη, η διαχείριση των προσδοκιών των συμμάχων για την προεδρία Μπάιντεν θα αποτελέσει το “κλειδί”.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν θα είναι επίσης μια από τις νέες προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο Τζο Μπάιντεν. Ο Ερντογάν πρωτοστατεί στις συγκρούσεις σε Συρία, Λιβύη και Αρμενία- παράλληλα αυξάνει την ένταση με την Ελλάδα και Γαλλία- για να αποσπάσει την προσοχή της κοινής γνώμης της χώρας του από την οικονομική κατάρρευση της Τουρκίας. Η επιθυμία του Τραμπ για αποχώρηση του αμερικανικού παράγοντα από την περιοχή, έδωσε το σήμα στον Ερντογάν ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι τους δεν θα προσπαθήσουν να περιορίσουν τις κινήσεις του. Έκτοτε ο Τούρκος πρόεδρος έχει βλάψει το ΝΑΤΟ με την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-300, ενώ υποστήριξε επιθέσεις στα συμφέροντα συμμάχων των ΗΠΑ σε Μέση Ανατολή και Ευρώπη, με έναν τρόπο που είναι απίθανο να είχε γίνει αποδεκτός από οποιαδήποτε προηγούμενη αμερικανική κυβέρνηση.
Όμως ο Τραμπ δεν είναι ο μόνος που φέρει ευθύνη για το κενό εξουσίας που δημιουργήθηκε στην περιοχή- ο απερχόμενος πρόεδρος απλά επιτάχυνε μια διαδικασία που είχε ξεκινήσει από την εποχή της διακυβέρνησης Ομπάμα-Μπάιντεν. Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια η κληρονομιά του απομονωτισμού του Ομπάμα θα στοιχειώνει τις σχέσεις του Μπάιντεν με τους συμμάχους των ΗΠΑ και ιδιαίτερα στη Μέση Ανατολή.
Αντίθετα η σκληρή στάση του Τραμπ έναντι του Ιράν, επιβεβαίωσε τις σύμμαχες χώρες του Περσικού κόλπου ότι ο Αμερικανός πρόεδρος θα τις προστάτευε. Όμως παράλληλα η στάση του δημιούργησε ανησυχίες ότι κάποιες από τις κινήσεις του θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν έναν πόλεμο στην περιοχή και αυτό είχε ως αποτέλεσμα κάποιοι σύμμαχοι να αναζητήσουν υποστήριξη αλλού, ενδυναμώνοντας τους δεσμούς τους με τη Μόσχα και το Πεκίνο. Τώρα ο Μπάιντεν θα πρέπει να πείσει τους συμμάχους ότι οι ΗΠΑ είναι ένας μακρόχρονος και αξιόπιστος εταίρος, αποκρούοντας παράλληλα την μακρού ορίζοντα απειλή μιας αναδυόμενης Κίνας.
Βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ΗΠΑ παραμένουν βαθύτατα διχασμένες και στο μέλλον κάποιος πρόεδρος θα μπορούσε να διαλύσει τις όποιες συμφωνίες του Μπάιντεν, όπως έκανε ο Τραμπ με τις αντίστοιχες του Ομπάμα. Παρά το γεγονός ότι οι ψηφοφόροι επέλεξαν έναν “παραδοσιακό” πολιτικό για πρόεδρο, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ νοιώθουν μια ανατριχίλα που δεν θα υποχωρήσει εύκολα.
Για να έχουμε μια εικόνα των δυσκολιών που θα αντιμετωπίσει ο Μπάιντεν, απλά ας φανταστούμε ένα νέο σχέδιο συμφωνίας με το Ιράν για τα πυρηνικά, που θα αντικαταστήσει την προηγούμενη συμφωνία που κατάργησε ο Τραμπ. Πώς ο Μπάιντεν θα πείσει τις Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία- που κατέβαλαν τεράστιες προσπάθειες για την επίτευξη της πρώτης συμφωνίας- να συνταχθούν μαζί του και να ξεκινήσουν από την αρχή; Και αυτό είναι ένα μόνο πρόβλημα, καθώς ο Μπάιντεν θα πρέπει να αναλογιστεί τις δυσκολίες να φέρει στο τραπέζι για να υπογράψουν τη συμφωνία τις Κίνα και Ρωσία (όπως έκανε το 2015 ο Ομπάμα). Ιδιαίτερα για την Κίνα κάτι τέτοιο φαντάζει απίθανο καθώς υπάρχουν οι εντάσεις για τη Νότια Σινική Θάλασσα και το εμπόριο.
Η επιτυχία στην εξωτερική πολιτική δεν θα αφορά μόνο στην επανάκτηση της εμπιστοσύνης των φίλων και στη συγκατάθεση των εχθρών για μια ακόμη φορά. Θα αφορά στην οικοδόμηση μιας διεθνούς πεποίθησης για μια ενωμένη Αμερική που έχει έναν στόχο. Ίσως τελικά ο Μπάιντεν ανακαλύψει ότι η διεθνής τάξη δεν μπορεί να επανέλθει με τον τρόπο που αυτός θέλει.
