Της Ελευθερίας Κούρταλη
Η έκρηξη των κρουσμάτων του κορονοϊού διεθνώς, και ειδικά στην Ευρώπη, οι καθυστερήσεις σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη των εμβολίων, η αβεβαιότητα γύρω από τις αμερικάνικες εκλογές και οι επιπτώσεις του αποτελέσματος της κάλπης και οι πιθανές καθυστερήσεις γύρω από το Ταμείο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης δημιουργούν ένα δύσκολο σκηνικό όχι μόνο για τις αγορές μετοχών αλλά και για τις αγορές ομολόγων.
Όπως προειδοποιούν οι αναλυτές, το πρωτοφανές ράλι των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης και κυρίως της περιφέρειας, που χαρακτήρισε αυτό το δύσκολο κατά τα άλλα έτος για την παγκόσμια οικονομία,έχει ήδη πατήσει το κουμπί του “στοπ” και αν και δεν συστήνουν πλήρη έξοδο από αυτά τα assets,καθώς θεωρούν πως οι όποιες ρευστοποιήσεις θα δημιουργήσουν ευκαιρία για νέα είσοδο στη συνέχεια, συστήνουν προσοχή και άμυνα. Στο πλαίσιο αυτό το timing της Ελλάδας και του ΟΔΔΗΧ να προχωρήσει την περασμένη εβδομάδα στην πέμπτη έξοδο στις αγορές φέτος, αποτελεί ίσως μεγαλύτερη επιτυχία από το ιστορικό χαμηλό που σημείωσε η απόδοση του re-opening (1,152%) αλλά και από την εντυπωσιακή ζήτηση που καταγράφηκε από ποιοτικούς επενδυτές.
Ευάλωτες οι συνθήκες
Την τελευταία εβδομάδα οι επενδυτές της αγοράς ομολόγων της Ευρωπεριφέρειας πήραν μία πρώτη γεύση τού πόσο ευάλωτες είναι οι συνθήκες και πως το ράλι δεν είναι αλώβητο. Από την Πέμπτη 15 Οκτωβρίου η μεταβλητότητα έχει βρεθεί στο “κόκκινο” ενώ η απόδοση του ιταλικού 10ετούς, παρά το γεγονός ότι παραμένει κάτω του 0,8%, έχει εκτοξευθεί κατά 21%, η απόδοση του ισπανικού 10ετούς ομολόγου έχει εκτιναχθεί κατά 0,63%, του πορτογαλικού έχει αυξηθεί κατά 32% και του ελληνικού 10ετούς από το ιστορικό χαμηλό του 0,77% που είχε αγγίξει έχει “ανέβει” κατά 21% και στο 0,94%.
Η διόρθωση δεν έχει ακουμπήσει ιδιαίτερα τα γερμανικά ομόλογα αλλά ούτε και τα υπόλοιπα ομόλογα του πυρήνα της Ευρωζώνης, όπως τα γαλλικά. Η σοβαρή έξαρση των κρουσμάτων το τελευταίο 10ήμερο που οδήγησε πολλές κυβερνήσεις στην επιβολή νέων πολύ αυστηρών περιοριστικών μέτρων και οι φόβοι για καθολικά lockdowns προκάλεσαν αυτή την πίεση στους τίτλους της ευρωπεριφέρειας, με τους επενδυτές, παράλληλα, να βλέπουν πως το τοπίο προσεχώς είναι… συννεφιασμένο και έτσι προτίμησαν να ρευστοποιήσουν κάποια από τα κέρδη τους.
Στο τοπίο αυτό εντάσσουν τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ καθώς και τις πιθανές καθυστερήσεις με το Ταμείο Ανάκαμψης. Παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν, επίσης, πως σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και ο παράγοντας Τουρκία μπορεί να αποτελέσει βαρίδι για τους ελληνικούς τίτλους στο επόμενο διάστημα, παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν φαίνεται να έχει επηρεάσει τη στάση των επενδυτών στα ομόλογα, αλλά μόνον στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Η εταιρεία ασφάλισης πιστώσεων Atradius τόνισε σε πρόσφατη έκθεσή της πως μία σοβαρή έξαρση της πανδημίας και η συνέχιση των τουρκικών προκλήσεων αποτελούν τους μεγάλους κινδύνους για την ελληνική οικονομία.
Έτσι, οι αναλυτές εδώ και μέρες προειδοποιούν για έντονες αναταράξεις προσεχώς στην αγορά ομολόγων της περιφέρειας της Ευρωζώνης, επισημαίνουν, ωστόσο, ότι αυτό το διάλειμμα στο ράλι και στη συρρίκνωση των spreads, που σημειώνεται το τελευταίο διάστημα και η πιθανή επιδείνωση της πορείας τους, θα αποτελέσει ευκαιρία για νέες τοποθετήσεις στη συνέχεια αφού η στήριξη της ΕΚΤ θα… φροντίσει για αυτό. Πάντως, οι ανησυχητικές εξελίξεις γύρω από την πανδημία με σημαντική έξαρση των κρουσμάτων στην Ευρώπη, αποδεικνύονται πλέον ένας σημαντικός παράγοντας στην αγορά ομολόγων.
Εκλογές ΗΠΑ
Η Citigroup τονίζει πως οι εκλογές της 3ης Νοεμβρίου στις ΗΠΑ αποτελούν έναν μεγάλο κίνδυνο για όλα τα διεθνή assets. Θυμίζει την αντίδραση των ομολόγων της περιφέρειας της Ευρωζώνης κατά τις προηγούμενες εκλογές των ΗΠΑ στις 8 Νοεμβρίου του 2016, όπου τα spreads διευθύνθηκαν πάνω από 30 μονάδες βάσης στις τρεις εβδομάδες που ακολούθησαν τις κάλπες, με τα γερμανικά ομόλογα να σημειώνουν sell-off. Παράλληλα, όπως επισημαίνει, μετά το αποτελέσματα των εκλογών η τρέχουσα αβεβαιότητα θα εκμηδενιστεί ενώ ένα νέο δημοσιονομικό πακέτο τόνωσης από τις ΗΠΑ θα στηρίξει την ανάκαμψη της διεθνούς οικονομίας, παράγοντες που απομακρύνουν τους επενδυτές από το ασφαλές καταφύγιο των ομολόγων.
Σε ό,τι αφορά τα ελληνικά ομόλογα, ειδικότερα, εκτιμά πως έως το τέλος του έτους οι αποδόσεις των 10ετών θα αυξηθούν στο 1,32% (και των ιταλικών στο 1,23%). Η αμερικάνικη τράπεζα “βλέπει” υψηλότερες αποδόσεις γενικότερα στα ομόλογα της Ευρωζώνης μεσοπρόθεσμα, με το γκρουπ των τίτλων με αρνητικές αποδόσεις να συρρικνώνεται, και αυτό αφορά και τους ελληνικούς τίτλους, ωστόσο εκτιμά πως οι ελληνικές αποδόσεις αν και θα είναι υψηλότερες από το 1%, θα κινηθούν από το επόμενο έτος χαμηλότερα από αυτές της Ιταλίας. Συγκεκριμένα εκτιμά πως το 2021 η απόδοση στα ελληνικά 10ετή θα διαμορφωθεί στο 1,15% ενώ του αντίστοιχου ιταλικού τίτλου θα διαμορφωθεί στο 1,23%, το 2022 θα βρεθούν στο 1,33% και 1,40% αντίστοιχα, το 2023 στο 1,42% και 1,50% και το 2024 στο 1,54% και 1,61% αντίστοιχα.
Σε πρόσφατη έκθεσή της η Goldman Sachs επισημαίνει πως οι αμερικάνικες προεδρικές εκλογές αναμένεται να ασκήσουν πιέσεις στις αγορές ομολόγων. Μία καθαρή νίκη των Δημοκρατικών και του Μπάιντεν θα οδηγήσει σε σημαντικό sell-off στα αμερικάνικα ομόλογα, ενώ μία διαιρεμένη κυβέρνηση θα προκαλέσει αναταράξεις αλλά πιο μέτριες. Το sell-off θα αντανακλά την πιθανότητα για σημαντικά υψηλότερες δαπάνες από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Όπως τόνισε, οι μεγάλες κινήσεις στις αμερικάνικες αποδόσεις αναμένεται να μεταδοθούν στα περισσότερα κρατικά ομόλογα διεθνώς και κυρίως της Ευρώπης.
Έρχονται καλύτερα σημεία εισόδου
Από την πλευρά της η Societe Generale, αν και δεν συστήνει έξοδο από τα ομόλογα της περιφέρειας -Ελλάδας, Ιταλίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας- προτείνει στους επενδυτές να τηρήσουν πιο αμυντική στάση. Άλλωστε, όπως έχουν επισημάνει και οι πελάτες της, θα επιλέξουν πλέον να περιμένουν για καλύτερα σημεία εισόδου πριν χτίσουν νέες long θέσεις στα ομόλογα της περιφέρειας της Ευρωζώνης. Στους παράγοντες “προσοχής” του επόμενου διαστήματος τοποθετούν τις αμερικανικές εκλογές, ένα επίμονο sell-off στις μετοχές, την εξέλιξη της πανδημίας, καθώς και τις πιθανές καθυστερήσεις σχετικά με το Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε.
Και η HSBC τίθεται υπέρ της προσεκτικής στάσης, όχι μόνο για τα ομόλογα της Ευρωζώνης γενικότερα, αλλά και τις μετοχές. Όπως τονίζει, είναι πλέον πολύ λιγότερο θετική για την Ευρώπη. Πέρα από την πανδημία, μία πιθανή καθυστέρηση στο Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε. είναι μια ανεπιθύμητη εξέλιξη που πολύ λίγοι επενδυτές περίμεναν αρχικά. Επιπλέον, το πιο ισχυρό ευρώ είναι ήδη αισθητό τόσο στον πληθωρισμό όσο και στον ρυθμό ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, η HSBC τηρεί πλέον underweight στάση και στις μετοχές της Ευρωζώνης, ενώ σε ό,τι αφορά τα ομόλογα υψηλής απόδοσης επίσης αλλάζει τη στάση της υπέρ των ΗΠΑ και αποφεύγει την Ευρωζώνη.
Πέρα, ωστόσο, από τους επόμενους 3-6 μήνες, το ράλι στα risk assets, μεταξύ των οποίων και τα ομόλογα της περιφέρειας, θα μπορούσε να σταματήσει. Συγκεκριμένα, τρεις πιθανοί παράγοντες, σύμφωνα με την HSBC, αναμένεται να φέρουν τα πάνω κάτω στις αγορές:
1) Ένα νέο σημαντικό κύμα κρουσμάτων COVID-19 παγκοσμίως.
2) Το ότι μπορεί να αποδειχθεί πως “τα καλά νέα για την οικονομία, είναι κακά νέα για τις αγορές” με τις κεντρικές τράπεζες στις αναπτυγμένες αγορές, με οδηγό τη Fed, να αρχίζουν να αποσύρουν τα έκτακτα μέτρα – ως συνέπεια της συνέχισης της ανάκαμψης της παγκόσμιας ανάπτυξης, και
3) η συνειδητοποίηση ότι η οικονομική ανάκαμψη και η αισιοδοξία γύρω από τα εμβόλια δεν είναι… αυτό που φαίνεται. Συγκεκριμένα, την HSBC ανησυχεί το γεγονός ότι τα επίπεδα αποταμίευσης διεθνώς παραμένουν υψηλά και ότι εξακολουθούν να υπάρχουν διάφορα ζητήματα σχετικά με τη διανομή ενός εμβολίου. Έτσι, ενώ θεωρεί ότι τα risk assets θα έχουν πολύ σημαντική στήριξη στους επόμενους μήνες, στη συνέχεια θα μπορούσε η διαδρομή των αγορών να αποδειχθεί πολύ πιο… ανώμαλη.
Το “σοφό” timing του ΟΔΔΗΧ
Το ότι ο ΟΔΔΗΧ επέλεξε να βγει στις αγορές με την επανέκδοση του 15ετούς ομολόγου την περασμένη Τετάρτη, δεν ήταν τυχαίο και δεν ήταν βιαστικό αλλά πολύ καλά μελετημένο. Στόχος ήταν να γίνει μετά τη διπλή έξοδο της Ε.Ε στις αγορές με τα 10ετή και 20ετή κοινωνικά ομόλογα τα οποία και συγκέντρωσαν ζήτηση-ρεκόρ άνω των 233 δισ. ευρώ, και πριν από τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ οι οποίες μπορεί να αποτελέσουν αποσταθεροποιητικό παράγοντα για τις αγορές.
Επίσης, με δεδομένη και τη σημαντική έξαρση της πανδημίας στην Ευρώπη, το επόμενο διάστημα κρύβει αρκετές αβεβαιότητες οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε βραχυπρόθεσμες πιέσεις στην αγορά ομολόγων μετά και το ισχυρό ράλι του τελευταίου διαστήματος, ενώ και οι καθυστερήσεις που φαίνονται στον ορίζοντα σε σχέση με την “εκκίνηση” του Ταμείου Ανάκαμψης θεωρείται πως μπορεί να αποτελούν αφορμή για υποχώρηση των επενδυτών από την αγορά. Άλλωστε η συμφωνία για τη δημιουργία του Ταμείου αυτού αποτέλεσε με το πρόγραμμα PEPP της ΕΚΤ τους δύο μεγάλους καταλύτες που πυροδότησαν το φετινό ράλι στα ομόλογα της Ευρωζώνης και κυρίως της Ευρωπεριφέρειας, και αν μη τι άλλο της Ελλάδας.
Σε καμία περίπτωση, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η “έξοδος” λοιπόν δεν ήταν βιαστική. Άλλωστε το “μαξιλάρι” ρευστότητας διαμορφωνόταν πριν από την επανέκδοση στα 37,5 δισ. ευρώ και ακόμα και να μη γινόταν η έξοδος στις αγορές, στο χειρότερο σενάριο στα τέλη του έτους θα κλείσει γύρω στα 33-35 δισ. ευρώ, καθώς αναμένεται να εισρεύσουν 3 δισ. ευρώ από την Ε.Ε. το επόμενο διάστημα, ενώ θα δαπανηθούν συνολικά έως 5 δισ. ευρώ για μέτρα στήριξης της οικονομίας.
Η Ελλάδα κατάφερε, λοιπόν, να βγει στις αγορές απορροφώντας και μέρος της ζήτησης που είχε μείνει “απέξω” κατά την έκδοση των δύο ομολόγων της Ε.Ε. για το πρόγραμμα SURE όπου και αντλήθηκαν 17 δισ. ευρώ. Άλλωστε τα 16,8 δισ. ευρώ των προσφορών για το 15ετές από περισσότερους από 280 επενδυτές καταδεικνύει ότι η στρατηγική του ΟΔΔΗΧ ήταν όντως σωστή.
Παροδικές
Σύμφωνα, πάντως, με τους αναλυτές, οι όποιες πιέσεις γύρω από τα ελληνικά ομόλογα όπως και τα ομόλογα της υπόλοιπης περιφέρειας θα είναι παροδικές. Ειδικά η Ελλάδα, όπως επισημαίνουν, έχει τρεις πολύ σημαντικούς συμμάχους, εκτός από τις όποιες εξελίξεις με το Ταμείο Ανάκαμψης: την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το PEPP, τα ήδη υψηλά ταμειακά διαθέσιμα τα οποία ενισχύονται με μικρό κόστος και την επιλεξιμότητα των ελληνικών τίτλων ως collateral για τις πράξεις χρηματοδότησης της ΕΚΤ. Σε περίπτωση, βέβαια, που αυξηθεί το μέγεθος του PEPP, όπως ευρέως αναμένουν οι αναλυτέςτοποθετώντας την αύξηση στα 500 εκατ. ευρώ, τότε τα οφέλη για την Ελλάδα θα είναι σαφώς περισσότερα, με τον ΟΔΔΗΧ να έχει και άλλες ευκαιρίες για βελτίωση της ελληνικής καμπύλης.
Σημειώνεται πως το Ελληνικό Δημόσιο έχει αντλήσει από τις αρχές του έτους 12 δισ. ευρώ από τις αγορές, ένα ποσό που έχει ήδη καλυφθεί από τις αγορές ελληνικών τίτλων στις οποίες προχωρά η ΕΚΤ (13 δισ. ευρώ έως τον Σεπτέμβριο). Καθώς η ΕΚΤ αναμένεται να αγοράσει συνολικά 27 δισ. ευρώ ελληνικά ομόλογα, το οποίο σε ονομαστικές τιμές διαμορφώνεται στα 23-24 δισ. ευρώ, στόχος του ΟΔΔΗΧ είναι έως τα τέλη του 2021 να έχει προχωρήσει σε εκδόσεις ανάλογου ποσού και έτσι οι εκδόσεις ομολόγων το επόμενο έτος θα κινηθούν στα 11 δισ. ευρώ. Άλλωστε, όπως επισημάνθηκε και στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού, η στόχευση της δανειακής στρατηγικής του Ελληνικού Δημοσίου θα είναι η διασφάλιση της συνεχούς εκδοτικής παρουσίας του στις διεθνείς αγορές σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των ευκαιριών που παρέχονται από τη συμμετοχή της χώρας στο πρόγραμμα PEPP της ΕΚΤ, η περαιτέρω παροχή εκδόσεων υψηλής ρευστότητας με επέκταση της φυσικής ωρίμανσής τους και η περαιτέρω μείωση των περιθωρίων δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου.
