Ανήκω σε μια γενιά που ευτύχησε να μην βιώσει τις μαύρες μέρες της δικτατορίας. Γεννήθηκα λίγο μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Είμαι αυτό που λένε, παιδί της μεταπολίτευσης.
Αν και δεν έζησα, λοιπόν τη χούντα, πήρα μια γεύση της περιστολής της προσωπικής ελευθερίας και των ατομικών δικαιωμάτων, όπως άλλωστε όλες και όλοι την περίοδο της καραντίνας. Η επιβολή της ήταν ασφαλώς μια αναγκαία συνθήκη αλλά και μια καλή ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε, κυρίως να εκτιμήσουμε, τα αγαθά της δημοκρατίας, τα οποία είναι λάθος να θεωρούμε δεδομένα.
Ο περιορισμός των διαδηλώσεων που νομοθέτησε πρόσφατα η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, μάς θυμίζει πως τίποτα δεν είναι ούτε αυτονόητο, ούτε δεδομένο. Αντιθέτως η διαφύλαξη όσων με κόπο και αγώνες κατακτήθηκαν απαιτεί συνεχή εγρήγορση. Η προάσπιση του δημοκρατικού πολιτεύματος και κατ’ επέκταση της ελευθερίας, δεν έρχεται ούτε με ανούσια επετειακά μηνύματα, ούτε με ανέξοδους βερμπαλισμούς. Είναι άμεσα συνυφασμένη με όσα κάνουμε ή δεν κάνουμε καθημερινά, με τον τρόπο ζωής μας εν ολίγης. Καθορίζεται από το βαθμό που αναγνωρίζουμε και διαφυλάσσουμε τα δικαιώματα των άλλων, πρωτίστως όσων η φωνή δεν μπορεί να ακουστεί αρκετά δυνατά ή όσων δεν έχουν φωνή. Κρύβεται στην υπεράσπιση των αδύναμων, των μειονοτήτων, της διαφορετικότητας σε όλες τις εκφάνσεις της, στην αναγνώριση των δικαιωμάτων των μη ανθρώπινων ζωντανών οργανισμών.
Στον πυρήνα της δημοκρατικής αντίληψης μας, περίοπτη θέση πρέπει να έχει η θεώρηση ότι τα δικαιώματα ουδέποτε υπήρξαν στατικά, είτε ως έννοια είτε ως σύνολο, αλλά ότι κάθε φορά ο πολιτισμός και η κοινωνική εξέλιξη διεύρυναν τόσο τις έννοιες τους όσο και τους δικαιούχους τους. Η εμπέδωση αυτής της παραδοχής στο πεδίο της πρακτικής εφαρμογής, είναι και η καλύτερη οδός για την υπηρέτηση της δημοκρατίας. Ως εκ τούτου, την προστατεύουμε με συνέπεια όταν ορθώνουμε ανάστημα στην καταπάτηση των δικαιωμάτων των άλλων, κυρίως των αδύναμων, προασπίζοντας έτσι και τη δική μας θέση σε μια ευνομούμενη, δημοκρατική, πολιτεία.
Η σημασία αυτής της συνειδητοποίησης αποτυπώνεται εύστοχα σε ένα ποίημα του γερμανού πάστορα Μάρτιν Νιμέλερ . Είναι ένα ποίημα αυτοβιογραφικό, μιας κι ο ίδιος επέδειξε την αδιαφορία που αναφέρει σ’ αυτό, όταν έβλεπε δίπλα του τις διώξεις άλλων από τους ναζί χωρίς να αντιδρά και στο τέλος φυλακίστηκε κι αυτός σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Πρωτοδημοσιεύτηκε το 1955, στο βιβλίο με τίτλο «Νόμιζαν πως ήταν ελεύθεροι», και οι στίχοι του μάς δείχνουν το δρόμο που (δεν πρέπει) να ακολουθήσουμε:
«Όταν ήρθαν να πάρουν τους τσιγγάνους δεν αντέδρασα. Δεν ήμουν τσιγγάνος. Όταν ήρθαν να πάρουν τους κομμουνιστές δεν αντέδρασα. Δεν ήμουν κομμουνιστής. Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβραίους δεν αντέδρασα. Δεν ήμουν Εβραίος. Όταν ήρθαν να πάρουν εμένα, δεν είχε απομείνει κανείς για να αντιδράσει…».
Της Αγγελικής Τσονάκα
ΣΣ: Η Αγγελική Τσονάκα είναι μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής Αχαΐας Ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία
