Στα χαρτιά έμεινε μια σειρά από σημαντικές μεταρρυθμίσεις φορολογικού χαρακτήρα: τεκμήρια, χαρτόσημο, ηλεκτρονικοποίηση των μεταβιβάσεων ακινήτων. Οι πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων δύο ετών, η αλλαγή του μείγματος των μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο της μεταμνημονιακής εποπτείας αλλά και η διαπίστωση, σε ορισμένες περιπτώσεις, ότι η μεταρρύθμιση θα είχε μεγάλο δημοσιονομικό κόστος είχαν ως αποτέλεσμα πολλές αλλαγές στο φορολογικό πεδίο να μπουν τελικά στο συρτάρι. Αυτό, βέβαια, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο κάποια στιγμή να επανέλθουν στο προσκήνιο, όταν δηλαδή θα κριθούν πιο πρόσφορες οι συνθήκες ή όταν θα το απαιτήσουν οι ανάγκες.
Οι σημαντικότερες από αυτές τις μεταρρυθμίσεις που έμειναν στα χαρτιά είναι:
– Η αναθεώρηση των τεκμηρίων. Τα τεκμήρια έχουν γίνει αντικείμενο έντονης κριτικής για το γεγονός ότι προκαλούν στρεβλώσεις, όχι μόνο στο φορολογικό σύστημα, αλλά και στην αγορά. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των πολύ υψηλών τεκμηρίων διαβίωσης για τους κατόχους Ι.Χ. υψηλού κυβισμού. Το τεκμήριο διαβίωσης, δηλαδή το εικονικό εισόδημα που χρεώνεται ο φορολογούμενος για να διατηρεί ένα Ι.Χ. υψηλού κυβισμού (π.χ. άνω των 3.000 κυβικών), είναι τόσο μεγάλο, που ουσιαστικά η συγκεκριμένη αγορά στην Ελλάδα δεν υφίσταται. Μία από τις παρενέργειες αυτής της πρόβλεψης είναι πολλοί να καταφεύγουν στη γειτονική Βουλγαρία προκειμένου να αποκτήσουν Ι.Χ. υψηλού κυβισμού και να αποφύγουν το τεκμήριο. Γίνονται, βέβαια, στόχος των ελεγκτικών υπηρεσιών, αλλά πολλοί προχωρούν στο άνοιγμα εικονικών επιχειρήσεων στη γειτονική χώρα, που ο έλεγχός τους είναι πολύ δύσκολος για τις ελληνικές φορολογικές Αρχές. Άλλο παράδειγμα στρέβλωσης είναι αυτό του πολύ υψηλού τεκμηρίου διαβίωσης σε κατοικίες μεγάλης επιφάνειας που βρίσκονται σε περιοχές με πολύ υψηλή αντικειμενική αξία (π.χ. Εκάλη). Το αποτέλεσμα είναι πολυτελείς κατοικίες σε ακριβές περιοχές να μένουν στα αζήτητα και να πωλούνται ανά τετραγωνικό με χαμηλότερη τιμή από όσο πωλούνται διαμερίσματα σε μέσες περιοχές της Αθήνας. Η πρόβλεψη που είχε περιληφθεί στα κείμενα του Μνημονίου ήταν η αναμόρφωση του πλαισίου των τεκμηρίων προκειμένου να επικαιροποιηθούν και να γίνουν πιο φιλικά στην οικονομική δραστηριότητα. Οι αλλαγές, ωστόσο, δεν προχώρησαν, καθώς η ορθολογικοποίησή τους θα στερούσε φορολογικά έσοδα από το κρατικό ταμείο.
– Αλλαγές στη φορολογία του χαρτοσήμου. Η συγκεκριμένη μορφή φορολογίας θεσπίστηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1930 και εφαρμόζεται σε μια σειρά συναλλαγών με συντελεστή 3% πλέον εισφοράς υπέρ του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων με συντελεστή 20%. Δηλαδή συνολικά το χαρτόσημο ανέρχεται σε 3,6%. Οι συνηθέστερες συναλλαγές στις οποίες επιβάλλεται χαρτόσημο είναι στα ενοίκια επαγγελματικής στέγης και βαρύνει τον μισθωτή, στη σύναψη δανείων μεταξύ ιδιωτών, στην εγγραφή βάρους σε περιουσιακά στοιχεία οφειλετών από τους πιστωτές τους ή σε άλλες περιπτώσεις διεκδίκησης απαιτήσεων.
– Η ηλεκτρονικοποίηση των μεταβιβάσεων ακινήτων. Το συγκεκριμένο μέτρο έχει εξαγγελθεί πολλάκις, αλλά προς το παρόν παραμένει στα χαρτιά. Οι διαδικασίες για τη μεταβίβαση ακινήτων γίνονται με χειρόγραφο τρόπο, όπως και πριν από έναν αιώνα, προκαλώντας ταλαιπωρία και κόστος στους φορολογούμενους, καθώς και στρεβλώσεις στην κτηματαγορά.
Σε περισσότερες δόσεις οι φόροι
Για τη διευκόλυνση των φορολογουμένων η κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει σε ειδικές διευθετήσεις που θα ισχύσουν για τη φετινή χρονιά. Αφορούν τους φόρους που πρέπει να πληρώσουν φέτος οι φορολογούμενοι. Σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί:
– Ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων θα εξοφληθεί φέτος σε 8 μηνιαίες δόσεις, δηλαδή από τον Ιούλιο έως τον Φεβρουάριο 2021.
– Ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων θα εξοφληθεί σε οκτώ μηνιαίες δόσεις, επίσης από τον Ιούλιο έως τον Φεβρουάριο 2021.
– Ο ΕΝΦΙΑ θα εξοφληθεί σε 6 μηνιαίες δόσεις, από Σεπτέμβριο έως και Φεβρουάριο 2021.
– Όποιος εξοφλήσει εφάπαξ το σύνολο της οφειλής των παραπάνω υποχρεώσεων θα έχει έκπτωση 2%.
– Θεσπίζεται ειδική ρύθμιση 12 άτοκων δόσεων ή 24 δόσεων με μειωμένο επιτόκιο για τις φορολογικές και ασφαλιστικές εισφορές που συσσωρεύτηκαν από τον Μάρτιο έως και τον Σεπτέμβριο λόγω των αναστολών λειτουργίας επιχειρήσεων στο πλαίσιο του lockdown.
