Το πλύσιμο με ζεστό νερό και σαπούνι παραμένει το χρυσό πρότυπο για την υγιεινή των χεριών και την πρόληψη της εξάπλωσης μολυσματικών ασθενειών. Το πλύσιμο με ζεστό νερό (όχι με κρύο) και σαπούνι αφαιρεί τις λιπαρές ουσίες από τα χέρια μας, που μπορούν να φιλοξενήσουν μικρόβια.
Τα απολυμαντικά χεριών μπορούν επίσης να προστατεύσουν από μικροοργανισμούς που προκαλούν ασθένειες, ειδικά σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει διαθέσιμο σαπούνι και νερό. Είναι αποτελεσματικά στη μείωση του αριθμού των μικροβίων.
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι απολυμαντικών χεριών: με αλκοόλ και χωρίς αλκοόλ. Τα απολυμαντικά χεριών με βάση το αλκοόλ περιέχουν ποικίλες ποσότητες και τύπους αλκοόλης, συχνά μεταξύ 60% και 95%, και συνήθως ισοπροπυλική αλκοόλη, αιθανόλη (αιθυλική αλκοόλη) ή προπανόλη.
Τα απολυμαντικά χεριών χωρίς αλκοόλ περιέχουν ενώσεις τεταρτοταγών αλάτων αμμωνίου, συνήθως χλωριούχο βενζαλκόνιο (benzalkonium) αντί αλκοόλης. Αυτά μπορούν να μειώσουν τα μικρόβια, αλλά είναι λιγότερο αποτελεσματικά από το αλκοόλ.
Τα απολυμαντικά χεριών με βάση το αλκοόλ είναι αποτελεσματικά όχι μόνο για τη θανάτωση πολλών τύπων βακτηρίων, συμπεριλαμβανομένων των MRSA και E coli, αλλά και κατά πολλών ιών, συμπεριλαμβανομένου του ιού της γρίπης Α, του ρινοϊού, του ιού της ηπατίτιδας Α, του HIV και του κορωνοϊού MERS-CoV (Middle East respiratory syndrome coronavirus).
To αλκοόλ καταστρέφει την επικαλυπτική πρωτεΐνη που περιβάλλει ορισμένους ιούς, συμπεριλαμβανομένων των κορωνοϊών. Αυτή η πρωτεΐνη είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση και τον πολλαπλασιασμό του ιού. Ωστόσο ένας απολυμαντής χεριών πρέπει να έχει τουλάχιστον 60% αλκοόλ για να σκοτώσει τους περισσότερους ιούς.
Τα απολυμαντικά χεριών με λιγότερο από 60% αλκοόλ βρέθηκαν λιγότερο αποτελεσματικά στη θανάτωση βακτηρίων και μυκήτων και μπορεί μόνο να μειώσουν την ανάπτυξη των μικροβίων παρά να τα σκοτώσουν εντελώς. Επίσης τα απολυμαντικά που περιέχουν 60% αλκοόλ δεν μπορούν να αφαιρέσουν όλους τους τύπους των μικροβίων.
Με τις ελλείψεις να οδηγούν μερικούς ανθρώπους να προσπαθούν να φτιάξουν τα δικά τους απολυμαντικά χεριών, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αυτά δεν μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματικά όσο τα εμπορικά διαθέσιμα προϊόντα.
Το πλύσιμο των χεριών είναι πιο αποτελεσματικό από τα απολυμαντικά στην απομάκρυνση του νοροϊού, του κρυπτοσποριδίου (παράσιτο που μπορεί να προκαλέσει διάρροια) και του Clostridium difficile (βακτήριο που προκαλεί προβλήματα στο έντερο και διάρροια).
