Αισιοδοξία για την προοπτική επαναλειτουργίας της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, σύµβολο των θεολογικών γραµµάτων της Μητρός Εκκλησίας και του Γένους, εκφράζεται το τελευταίο διάστηµα από το Οικουµενικό Πατριαρχείο.
Ύστερα από σχεδόν πενήντα χρόνια «σιωπηλής» πορείας της Σχολής, ο Οικουµενικός Πατριάρχης σε πρόσφατη οµιλία του ανέφερε ότι στον ορίζοντα υπάρχουν κάποια ελπιδοφόρα σηµεία για το άνοιγµά της.
Στο ίδιο κλίµα ο Επίσκοπος Ερυθρών Κύριλλος, νέος ηγούµενος της Μονής Αγίας Τριάδος Χάλκης, όπου στεγάζεται και η περιώνυµος ιστορική Σχολή, σε αποκλειστική του συνέντευξη στο «Εθνος της Κυριακής» αναφέρει ότι «έχουµε όντως σηµάδια από διάφορους χώρους, εντός και εκτός της χώρας, για το άνοιγµα της Σχολής».
Ο κ. Κύριλλος αποκαλύπτει για πρώτη φορά ότι αµέσως µετά το Πάσχα ξεκινούν οι εργασίες ανακαίνισης και αποκατάστασης των κτιρίων της Μονής και της Σχολής, µια δαπάνη που έχει αναλάβει εξ ολοκλήρου ο κ. Αθανάσιος Μαρτίνος, Αρχων Οφφικιάλιος του Οικουµενικού Πατριαρχείου και πολιτικός διοικητής του Αγίου Ορους. Μάλιστα έχει υπολογιστεί ότι το έργο θα ολοκληρωθεί και θα παραδοθεί το 2024.
Το επιβλητικό πέτρινο κτίσµα που δεσπόζει σήµερα, γεωγραφικά και τοπογραφικά, στον λόφο Ελπίδα της νήσου Χάλκης και αποτελεί σηµείο αναφοράς της συστάδας των Πριγκηποννήσων, οικοδοµήθηκε το 1896 από τον επιφανή Ρωµιό αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη, µε χορηγία του µεγάλου ευεργέτη του Γένους, τραπεζίτη Παύλου Στεφάνοβικ-Σκυλίτση.
Ωστόσο, µέχρι σήµερα, όπως εξηγεί ο Επίσκοπος Ερυθρών, έχουν γίνει από µικρές έως ελάχιστες παρεµβάσεις, σε κτίρια που κουβαλούν τη φθορά του χρόνου και µάλιστα σε µια σεισµογενή περιοχή.
Τις δαπάνες των εργασιών έχει αναλάβει εξ ολοκλήρου ο κ. Αθανάσιος Μαρτίνος
Το θεολογικό αυτό φυτώριο προσέφερε στον Οικουµενικό Θρόνο αλλά και γενικότερα στην Ορθοδοξία 930 αποφοίτους, εκ των οποίων οι 343 έγιναν αρχιερείς και 12 εξ αυτών αναδείχθηκαν Οικουµενικοί Πατριάρχες. Ο Οικουµενικός Πατριάρχης Βαρθολοµαίος είναι απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.
«Είναι εµφανές ότι χρειάζονται άµεσα εκ βάθρων συντήρηση και ανακαίνιση των κτιρίων της Σχολής και ταυτόχρονα ένας εκσυγχρονισµός προς τις σηµερινές ανάγκες της σύγχρονης εκπαίδευσης, των διδασκόντων και των διδασκοµένων» σηµειώνει ο ηγούµενος της Μονής Αγίας Τριάδος Χάλκης.
Αυτό πρέπει να γίνει τόσο στους χώρους διδασκαλίας, όσο και στους χώρους διαµονής, στους βοηθητικούς και λειτουργικούς λοιπούς χώρους, αλλά και στον περιβάλλοντα χώρο της Σχολής. «Πρόκειται για ένα έργο ζωής, εθνικής και πνευµατικής σηµασίας και αξίας, το οποίο απαιτεί ένα σεβαστό χρηµατικό ποσό για να πραγµατοποιηθεί».
Ολα ξεκίνησαν αµέσως µετά την ενθρόνισή του, τέλη Ιουλίου, όπου ο κ. Κύριλλος επισκέφθηκε τον κ. Μαρτίνο στο γραφείο του και τον παρακάλεσε να αναλάβει την ανακαίνιση της Σχολής. Τους δύο άνδρες συνδέει µεγάλη φιλία και αλληλοεκτίµηση από το παρελθόν, ενώ πολλές φορές ο κ. Μαρτίνος έχει εκφράσει δηµόσια τη στήριξή του στο πρόσωπο του Οικουµενικού Πατριάρχη Βαρθολοµαίου και του Οικουµενικού Πατριαρχείου.
Η απάντηση, φυσικά, ήταν θετική. Τις εργασίες ανακαίνισης και αποκατάστασης θα αναλάβουν τεχνίτες του περιβάλλοντος του κ. Μαρτίνου, οι οποίοι είναι εξειδικευµένοι και γνώστες του αντικειµένου.
Ο κ. Γρηγόριος Πενέλης, στενός συνεργάτης του εφοπλιστή, είναι ο άνθρωπος που ανακαίνισε τον Ιερό Ναό της Ροτόντας του Αγίου Γεωργίου στο Κάιρο, και το τουρκικό αρχιτεκτονικό γραφείο του κ. Ταµπανλίογλου είναι εκείνο το οποίο έχει αναλάβει όλα τα µεγάλα εθνικά έργα στην Κωνσταντινούπολη, µεταξύ αυτών και το κτίριο της νέας Οπερας Κωνσταντινουπόλεως.
«Με αυτήν τη συνεργασία Τούρκων τεχνιτών χτίζουµε µαζί µε τη Σχολή και την εµπιστοσύνη των δύο λαών, στο µέτρο που αυτό µπορεί να συµβάλει» τονίζει ο ηγούµενος.
Και συνεχίζει: «Ηδη έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες για την έκδοση των σχετικών αδειών, καθώς επίσης και οι ανάλογες µελέτες, οι οποίες στηρίζονται σε µια προµελέτη που έκανε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, κατόπιν προτροπής του τότε ηγουµένου και νυν Αρχιεπισκόπου Αµερικής Ελπιδοφόρου.
Ευελπιστούµε ότι η έκδοση των αδειών δεν θα καθυστερήσει και ότι σύντοµα, ίσως και µετά το Πάσχα, θα ξεκινήσουν οι εργασίες ανακαίνισης και αποκατάστασης των κτιρίων της Μονής και της Σχολής. Το όλο έργο θα παρακολουθεί ειδική επιτροπή µε την Εφορεία της Σχολής, τον ηγούµενο της Μονής και ειδικούς αρχιτέκτονες και µηχανικούς. Η ευγνωµοσύνη όλων µας προς τον εθνικό ευεργέτη κ. Μαρτίνο είναι µεγάλη. Νέος κτήτορας θα είναι και θα τιµάται αυτός και η οικογένειά του».
ΣΕ ΡΟΛΟ ΓΕΦΥΡΑΣ
Αξίζει να σηµειωθεί ότι σήµερα το δυναµικό προσωπικό της Σχολής αποτελούν ο ηγούµενος, η νέα αδελφότητα (πατέρες από το Αγιον Ορος και νέοι δόκιµοι), οι λαϊκοί υπάλληλοί της (Ρωµιοί, Τούρκοι κ.ά.), περίπου 20 άτοµα. Προστίθενται επίσης οι φοιτητές του προγράµµατος Erasmus από διάφορα κράτη και πανεπιστήµια, και µελετητές και ερευνητές που εργάζονται στη Βιβλιοθήκη της Σχολής.
Το άνοιγµα της Σχολής διαδραµάτιζε πάντα έναν ρόλο γέφυρας µεταξύ οµολογιών, ορθοδόξων Εκκλησιών, Πατριαρχείων και εθνοτήτων. Σύµφωνα µε τον κ. Κύριλλο, τα οφέλη που θα αποκοµίσει η Τουρκία από την επαναλειτουργία της είναι µεγάλα και σπουδαία. Η Σχολή της Χάλκης είναι δηµιούργηµα των Ρωµιών και του Ρωµαίικου Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. ∆ηµιουργήθηκε και κτίσθηκε από Ρωµιούς, που βέβαια είχαν τουρκική υπηκοότητα και οι οποίοι πάντοτε ήταν νοµοταγείς πολίτες.
Οπως λέει, «η Σχολή ανήκει σε αυτούς και σε καµία περίπτωση δεν µπορεί να µπαίνει στο τραπέζι των διαπραγµατεύσεων ή των διµερών σχέσεων, ή πολύ περισσότερο της αµοιβαιότητος µεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Αντίθετα είναι διεθνές θέµα ανθρωπίνων δικαιωµάτων, θρησκευτικής ελευθερίας, βασικής δηµοκρατίας και ισότητας των πολιτών µιας χώρας.
Το άνοιγµά της θα άρει ένα σηµαντικό εµπόδιο στην ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, αφού όρος απαράβατος της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την ένταξή της είναι η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, ενώ θα πιστωθεί θετικά και τα ζητήµατα των µειονοτικών δικαιωµάτων και θρησκευτικών ελευθεριών, κάτι για το οποίο την κατηγορούν όλα τα κράτη και οι διεθνείς οργανισµοί».
Οπως έχει πει πολλές φορές ο Οικουµενικός Πατριάρχης Βαρθολοµαίος, «δεν θα δώσουµε ανάπαυση στους κροτάφους µας, µέχρις ότου δούµε τις κλειστές πύλες αυτού του φυτωρίου του Οικουµενικού Πατριαρχείου να ανοίγουν και πάλι και να υποδέχονται από κάθε σηµείο της Οικουµένης νέα στελέχη που σκιρτούν για θεολογική κατάρτιση».
Και είναι αλήθεια πως τη Μονή διηύθυναν και διοικούσαν σπουδαίες προσωπικότητες, όπως ο µητροπολίτης Θεοδωρουπόλεως κυρός Γερµανός, ο νυν Γέρων Δέρκων Απόστολος και τέλος ο σηµερινός Αρχιεπίσκοπος Αµερικής Ελπιδοφόρος, που έβαλαν τη σφραγίδα τους και αποτύπωσαν το δικό τους στίγµα στην ιστορική πορεία της.
«ΝΑ ΜΗ ΛΥΠΗΣΩ ΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ»
«Πάση θυσία θα πρέπει να φανώ αντάξιος όλης αυτής της ιστορικής κληρονοµιάς και ισάξιος των σπουδαίων προσώπων που τη δηµιούργησαν. Σε καµία περίπτωση δεν θα πρέπει να απογοητεύσω ή πολύ περισσότερο να λυπήσω τον Πατριάρχη µας. Ο τελευταίος σχολάρχης ήταν Μυτιληνιός, όπως κι εγώ. Ο Παναγιώτατος στην ενθρόνισή µου ευχήθηκε η επαναλειτουργία της Σχολής να πραγµατοποιηθεί επί των ηµερών µου» αναφέρει µε συγκίνηση ο κ. Κύριλλος.
Οραµατίζεται η Θεολογική Σχολή της Χάλκης να είναι ανακαινισµένη και ολοφώτεινη, να την απολαµβάνει κάθε οµογενής Ρωµιός, κάθε ένας χριστιανός, καθισµένος στο παγκάκι µέσα στα όµορφα λουλούδια της και να ρεµβάζει την ανατολή του αύριο της Ρωµιοσύνης της Πόλης.
«Η οµογένειά µας έχει δύο πνεύµονες. Για εµάς ο ένας είναι το Οικουµενικό Πατριαρχείο και ο άλλος η Θεολογική Σχολή.
Η Χάλκη είναι το κοµµάτι του ζυµαριού, το προζύµι όπως λέγεται, και που όπως γράφει το Ευαγγέλιο ‘’όλον το φύραµα ζυµοί’’. Τέτοιο το παραλάβαµε, τέτοιο θέλουµε και πρέπει να το διαφυλάξουµε, και τέτοιο να το παραδώσουµε στις επόµενες γενιές.
Ο Πατριάρχης του Γένους µας, επισφραγίζοντας µία από τις µακροβιότερες Πατριαρχίες, προσδοκά, περιµένει µετά βεβαιότητος την επαναλειτουργία της Σχολής µας» καταλήγει ο κ. Κύριλλος.
Δεν υπάρχει καλύτερος επίλογος από τα λόγια του Οικουµενικού Πατριάρχη Βαρθολοµαίου: «Μακάρι να µη διαψευστούµε για ακόµα µία φορά και να µπορέσουµε να δούµε µέσα στο 2020 την επαναλειτουργία της Σχολής µας…».
