Όταν παγιδευόμαστε στο αποτέλεσμα…

 

Το πανεπιστημιακό άσυλο είχε επιβληθεί στα πρώτα Πανεπιστήμια του κόσμου, εκατοντάδες χρόνια πριν, από καθηγητές και φοιτητές που είχαν συγκροτήσει μια universitas, μια συντεχνία δηλαδή ενάντια στις αυθαιρεσίες των τότε Διοικήσεων των Πανεπιστημίων, τα οποία ελέγχονταν από την Εκκλησία, και διόριζαν ή απέλυαν καθηγητές, έγραφαν ή διέγραφαν φοιτητές πρωτίστως στη βάση των ιδεών τους – το έλλειμμα εκείνο της μη ελεύθερης διακίνησης των ιδεών ήταν που έφερε από τότε το άσυλο στα Πανεπιστήμια.
Σήμερα, βέβαια, δεν υπάρχει κανένα τέτοιο πρόβλημα στα Ελληνικά Πανεπιστήμια. Υπάρχει όμως απογοήτευση και θυμός στους φοιτητές μας, όταν δεν βλέπουν π.χ. μέσα στη θολούρα του πολύχρονου μαθησιακού τους ιδρώτα καμιά εύκολη επαγγελματική αποκατάσταση∙ όταν οι καθηγητές μας παρακολουθούν ανήμποροι την καλπάζουσα αποψίλωση του προσωπικού των Πανεπιστημίων, την συνεχή υποχρηματοδότηση τους και τις συχνές ανατροπές του ακαδημαϊκού τους χάρτη∙ όταν όλοι μας βλέπαμε να κυοφορείται η μιζέρια που νομοτελειακά γεννά δυναμικές αντιδράσεις ή τερατώδη έκτροπα.
Τα πανεπιστημιακά πράγματα σήμερα δεν είναι, βέβαια, όπως πριν δυο δεκαετίες λ.χ., που και τότε υπήρξαν σκόρπιες σκέψεις συρρίκνωσης ή κατάργησης του ασύλου, για να εξευρωπαϊσθούν τάχα τα Πανεπιστήμιά μας, τα οποία και τότε δεν είχαν να ζηλέψουν τίποτα το γνωσιακό από πουθενά στον κόσμο. Προβλήματα υπήρχαν ωστόσο και τότε, και όχι μόνο με τους αντιεξουσιαστές φοιτητές και μη, κι ας μην ήταν τόσο εξαγριωμένα εκείνα τα χρόνια. Με είχαν απασχολήσει ως Πρύτανη τότε, αλλά δεν καταδείχθηκε ιδιαίτερα δύσκολο να βρεθούν δίοδοι συνεννόησης μέσα από έναν εξαντλητικό διάλογο που απέτρεπε ουσιαστικά τα έκτροπα.
Σήμερα, ωστόσο, δεν υπάρχει ουσιαστικός διάλογος από καμιά πλευρά, μήτε ουσιαστική βούληση για διάλογο. Υπάρχει όμως ανομολόγητος φόβος σε κυβερνητικές και πανεπιστημιακές Διοικήσεις, που ίσως να μην έχουν μετρήσει καλά το βάρος του αβέβαιου μέλλοντος του φοιτητή! Μπορεί να μην έχουν κατανοήσει καλά και τη δύναμη της τεταμένης εφηβικής ψυχολογίας του! Δεν υπάρχει κι ο ανάλογος προβληματισμός στον απαιτούμενο βαθμό για το σοβαρό έλλειμμα παιδείας, το έλλειμμα δηλαδή κατάκτησης αξιών των παιδιών μας, που σαν άγριο ρεύμα της εποχής μας παρασύρει άτακτα τα αποκαΐδια από τις σκόρπιες εστίες φωτιάς που αναδαυλίζει η νεανική ανασφάλεια και ο εφηβικός θυμός, πυροδοτούμενες κάθε τόσο κι από κάποια ακραία ενδοπανεπιστημιακά ή και εξωπανεπιστημιακά αντιεξουσιαστικά στοιχεία, που κι αυτά είναι θύματα της δυσκολίας τους να κατανοήσουν το πώς αλλάζει ο κόσμος προς το καλύτερο.
Αντί, όμως, να εστιαστεί έντονα η προσοχή κάθε υπευθύνου στην αντιμετώπιση τέτοιων σοβαρών προβλημάτων των νέων μας, βλέπουμε συνήθως μια επαγγελματική κωλυσιεργία ράθυμων “πυροσβεστών” στην αντιμετώπιση της κοινωνικής αυτής φωτιάς∙ παρακολουθούμε άναυδοι την ευστροφία με την οποία ο ένας αρμόδιος μεταφέρει τον μουτζούρη στον άλλο. Και φτάσαμε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα να συζητούμε το αποτέλεσμα και όχι την αιτία των νεανικών αντιδράσεων, εξεγέρσεων και εκτροπών, να τις κρίνουμε και να τις κατακρίνουμε, να τις ερμηνεύουμε και να τις παρερμηνεύουμε, με παρονομαστή μόνο τους βεβιασμένους, βίαιους και άτσαλους χειρισμούς της κατασταλτικής εξουσίας.
Δεν υποστηρίζω βέβαια σε καμία περίπτωση πως τα Πανεπιστήμια μας πρέπει να’ ναι κέντρα ανομίας ή βάση αντιεξουσιαστικών καταστροφικών αγώνων, αλλά και η στρατιωτικής μορφής επιβολή της πειθαρχίας δεν ευδοκιμεί μέσα σε κανένα Πανεπιστήμιο -αγκάθια βγάζει μόνο, όχι ρόδα! Η καταστολή του κοσμοειδώλου ενός νέου, το οποίο μορφοποιήθηκε κυρίως μέσα από τα προβλήματα που οι μεγάλοι τού έχουν φορτώσει στην πλάτη και τον έχουν κάνει να θεωρεί ως αρετή την αντιδραστικότητά του και την απόλυτη ανυπακοή του, είναι εξ’ αρχής ανεπιτυχής και αναποτελεσματική μέθοδος.
Έτσι φτάσαμε και στη δραματική θέαση των τελευταίων συμβάντων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών λ.χ., με την ανομία και την παρανομία ένα κουβάρι, να προσπαθούμε να το ξεμπλέξουμε, αναζητώντας εναγώνια κάποια μαγική κόκκινη γραμμή που θα οριοθετήσει μια και καλή το δέον από το μη δέον. Με την κατακόκκινη ανοχή, όμως, της υποβαθμισμένης παιδείας μας – και δεν εννοούμε την εκπαίδευση που προωθεί με ζήλο η κάθε κυβέρνηση ενώ το αρμόδιο Υπουργείο λέγεται Παιδείας-, το κουβάρι θα περιπλέκεται κι άλλο.
Μπροστά στα μάτια μας είναι και η κοκκινισμένη πια μετάλλαξη της υπευθυνότητας σε ανευθυνότητα, που την παρελαύνουν πληθώρα ανευθυνοϋπεύθυνων! Έχουμε τυφλωθεί και στην υπέρβαση του μέτρου απ’ όπου κι αν προέρχεται – από κυβερνητικές ή ταραχοποιές μεριές. Έχουμε πάθει αχρωματοψία και στην κόκκινη γραμμή της αδιαφορίας της πλειονότητας των φοιτητών να ανέχονται μειοψηφικές αποφάσεις.
Τέτοιες κόκκινες γραμμές είναι καιρός πια να χαραχθούν ανεξίτηλα και στα Πανεπιστήμιά μας, για να μην τις υπερβαίνουμε, παραπαίοντας πάνω σε ερωτήσεις της μορφής του “τις πταίει”, που δεν οδηγούν σε καμιά σημαντική απάντηση.

·Ο Σταμάτης Αλαχιώτης είναι πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών και πρώην Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.