Μπορεί σήμερα να τη θεωρούν σπουδαία σουρεαλίστρια φωτογράφο και ζωγράφο, αλλά η Ντόρα Μάαρ, την οποία τιμά η Tate με μια μεγάλη αναδρομική έκθεση από τις 23 Νοεμβρίου είναι διάσημη ως μούσα και ερωμένη του Πικάσο με τον οποίο έζησε μια θυελλώδη σχέση που κράτησε εννέα χρόνια και τη βύθισε τελικά, με το χωρισμό τους, στην τρέλα, την απομόνωση και την κατάθλιψη από την οποία δεν ξέφυγε ποτέ μέχρι το τέλος της ζωής της στα 90 της χρόνια, το 1997.
Η έκθεση στην Βρετανική πρωτεύουσα αποκαλύπτει όλες τις πτυχές της ζωής της σουρεαλίστριας φωτογράφου και ζωγράφου θέλοντας να δείξει όλες τις πτυχές της πλούσιας δημιουργίας της Μάαρ, για να αποκατασταθεί η καλλιτεχνική της υπόσταση και προσφορά, προβάλλοντας το έργο της πάνω από την εικόνα του μοντέλου και τη σχέση της με τον Πάμπλο Πικάσο που την περιορίζει.
Μια μοιραία σχέση
Όταν ο Πικάσο γνώρισε τη Ντόρα Μάαρ στο καφέ Deux Magots, στο Σεν Ζερμαίν ντε Πρε, η Μάαρ δεν ήταν άγνωστη. Ανήκε στην «παρέα» των σουρεαλιστών, ήτανε ερωμένη του Ζορζ Μπατάιγ, φίλη του Πολ Ελιάρ, είχε δουλέψει με τον Μπρετόν και τον Κοκτώ.
Ήταν από τις λίγες γυναίκες στην εποχή της που είχε κάνει σπουδές φωτογραφίας και άδραξε την ευκαιρία που της έδινε αυτή η νέα τέχνη. Όταν γνώρισε τον Πικάσο ήταν 29 ετών, στην ακμή της καριέρας της, μάλιστα λένε την ημέρα της γνωριμίας τους που έγινε μέσω του Ελιάρ, έπαιζε με ένα μαχαίρι καρφώνοντάς το ανάμεσα στα δάχτυλά της, κάτι που άφησε εμβρόντητο τον 54χρονο Πικάσο που είχε τότε μια ήδη μπερδεμένη προσωπική ζωή με γυναίκα, ερωμένη και ένα παιδί. Όσο κράτησε η σχέση τους ο Πικάσο δεν τερμάτισε τη σχέση του με τηνΜαρί Τερέζ Βάλτερ, μητέρα της κόρης του Μάγια. Εκείνη αποδέχτηκε το πάθος του για τη Μαρί-Τερέζ και αποφάσισε να του δοθεί άνευόρων. Η Ντόρα έγινε η μούσα και η πιο έντονη σχέση της ζωής του.
Οι ευτυχισμένες ημέρες του ζευγαριού αποτυπώνονται σε διάφορα ακόμη πορτρέτα της Ντόρας: «ΗΝτόρα Μάαρ και ο μινώταυρος» (1936), «Η Ντόρα Μάαρ με πράσινα νύχια» (1936), «Πορτρέτο της Ντόραςμε στεφάνι από λουλούδια» (1937), «Η Ντόρα με ψάθινο καπέλο» (1938) και άλλα. Η ήρεμη και δημιουργικήαυτή περίοδος διακόπτεται από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την είσοδο των γερμανικώνστρατευμάτων στη Γαλλία. Ο Πικάσο και η Ντόρα καταφεύγουν στη Ρουαγιάν ώσπου να περάσει οπόλεμος. Όταν επιστρέφουν στο Παρίσι το βρίσκουν ερημωμένο, ψυχρό, γεμάτο συνοφρυωμένουςκατοίκους. Η Ντόρα γίνεται διάσημο μοντέλο, περιζήτητη μεταξύ των ζωγράφων της εποχής.
Μετά τον Πικάσο μόνο ο θεός
«Μετά από τον Πικάσο, ο θεός» φέρεται να έχει πει η Ντόρα Μάαρ που δέχτηκε να ζήσει στη σκιά του σχεδόν μια δεκαετία. Ήταν όμως αυτή που επέδρασε όσο καμία άλλη στο έργο του. Την εποχή που ο Ισπανός ζωγράφος δημιούργησε τον διάσημο πίνακά του «Γκερνίκα» η Ντόρα Μάαρ ήταν διαρκώς στο πλευρό του προσπαθώντας να του εμπνεύσει νέες ιδέες, ωθώντας τον να ασχοληθεί με την πολιτική. Η Μάαρ φωτογράφισε όλη τη διαδικασία της δημιουργίας της Γκερνίκα σε ένα αρχείο που βρίσκεται σήμερα στο μουσείο Ρέινα Σοφία της Μαδρίτης.
Αν εκείνη τον έβλεπε σαν θεό, ο Πικάσο την έβλεπε σαν μια βασανισμένη φιγούρα και έτσι τη ζωγράφιζε. Ο πίνακας «η γυναίκα που κλαίει» είναι από τα πιο διάσημα έργα του αυτής της περιόδου. Η σχέση τους ήταν φλογερή, παθιασμένη, έντονη με βίαιες συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις. Μετά τον πόλεμο ο Πικάσο την εγκαταλείπει για μια άλλη νέα γυναίκα, λιγότερο περίπλοκη, τη Φρανσουάζ Ζιλό. Ο χωρισμός τους ήταν δραματικός. Η Ντόρα Μάαρ νοσηλεύτηκε με κλονισμένα νεύρα σε ψυχιατρική κλινική και ούτε η βοήθεια του κορυφαίου ψυχίατρου και φίλου της Ζακ Λακάν δε μπόρεσε να απαλύνει τον πόνο της. Απομονώθηκε για το υπόλοιπο της ζωής της, στη Μενέρμπ, σε ένα σπίτι, το οποίο ο Πικάσο είχε αποκτήσει ανταλλάσσοντάς το με μια «νεκρήφύση». Η Μάαρ αποσύρθηκε από την κοινωνική ζωή και έζησε ως το τέλος με αναμνήσεις.
Παρά τις οικονομικές δυσκολίες που είχε μετά τη σχέση της με τον Πικάσο, εξαιτίας της απομόνωσή της, η Ντόρα Μάαρ αρνήθηκε μέχρι τέλους να πουλήσει έργα ή αντικείμενα που της είχε δωρίσει ο Πικάσο. Ο γαλαντόμος Πάμπλο της χάρισε δεκάδες πίνακες και πορτρέτα, αλλά και πολλά προσωπικά αντικείμενα που έμειναν στο σκοτάδι και βγήκαν σε δημοπρασία από μακρινούς συγγενείς της μετά το θάνατό της. Ήταν ένα σύνολο προσωπικών και οικείων αντικειμένων που«απεικονίζουν» την έξαρση έμπνευσης του Πάμπλο εκείνη τη περίοδο μέσα από τις ερωτικές τους στιγμές.
Η ιστορία ενός παράξενου δαχτυλιδιού
Η ιστορία του δαχτυλιδιού που έφτιαξε ο Πικάσο για την Ντόρα είναι πικρή. Ο Πικάσο είχε δώσει έναν πίνακά του σε αντάλλαγμα για να της αγοράσει ένα δαχτυλίδι με ρουμπίνι. Σε μια μέρα πάθους και έντασης μεταξύ τους κατηγόρησε την Ντόρα ότι του έχει επιβληθεί με την τρομερή της προσωπικότητα. Η Ντόρα Μάαρ έβγαλε το δαχτυλίδι από το χέρι της και το εκσφενδόνισε στην κοίτη του Σηκουάνα, νιώθοντας βαθιά προσβεβλημένη. Η Μάαρ το έχασε για πάντα και ο Πικάσο για να της ζητήσει συγγνώμη για την παρορμητική συμπεριφορά του έκανε ένα δαχτυλίδι σχεδιασμένο και κατασκευασμένο από το χέρι του που παρέμεινε στη συλλογή της μέχρι το θάνατό της το 1997. Η απόφασή της Μάαρ να κρατήσει το δαχτυλίδι αυτό, ανάμεσα σε άλλα αναμνηστικά και έργα ζωγραφικής από τον Πικάσο, δείχνει ότι τα ισχυρά της συναισθήματα για τον καλλιτέχνη δεν έσβησαν ποτέ πραγματικά. Το δαχτυλίδι πουλήθηκε από τον οίκο Σόθμπι για σχεδόν ένα εκατομμύριο δολάρια.
thetoc.gr
