Ο συνάδελφος, πρώην καθηγητής της Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών Γ. Μοσχόπουλος έχει μια μακρά και πολυσχιδή ερευνητική πορεία με σπουδαία πρωτότυπα αποτελέσματα, βασισμένα κυρίως στη χειρόγραφη αρχειακή έρευνα τόσο σε τοπικά αρχεία (Πάτρας, Κεφαλλονιάς) όσο και στα Γενικά αρχεία του Κράτους και σε ξένες βιβλιοθήκες. Οι δημοσιεύσεις του (βιβλία, ad hoc μελέτες) είναι πολλές και αξιόλογες. Αρκούμαι, από σεβασμό στο χώρο της έγκριτης εφημερίδας που με φιλοξενεί, ν’ αναφέρω μόνο την Ιστορία του Νεοελληνικού Κράτους από χειρόγραφες πηγές. Ωστόσο πρέπει να μην παραλείψω ότι ο συγγραφέας είναι ιδρυτής και διευθυντής – επιμελητής έκδοσης της περισπούδαστης για τα επτανησιακά γράμματα επετηρίδας Κεφαλληνιακά Χρονικά (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών).
Το πρόσφατο εκδοτικό του επίτευγμα, όπως αναγράφεται στον τίτλο αυτής της σύντομης βιβλιοπαρουσίασης, είναι μια σημαντική συμβολή στην ιστορία των νεοελληνικών γραμμάτων, διότι εξέδωσε με πολύτιμα σχόλια 132 επιστολές σημαντικών ερευνητών με αποδέκτη τον χαλκέντερο Ληξουριώτη ιστοριοδίφη Ηλία Τσιτσέλη (1850-1927). Το γνωστό τρίτομο έργο του Τσιτσέλη Κεφαλληνιακά Σύμμεικτα είναι μέρος από το τεράστιο ιστορικο-γλωσσολογικό και λαογραφικό υλικό του που έχει δει το φως της δημοσιότητας και σ’ ένα βαθμό συμπληρώνεται από την παρούσα έκδοση.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι η επιστήμη της Κλειούς οφείλει πολλά σ’ αυτούς τους εμπνευσμένους και ακάματους ιστοριοδίφες, πολλές φορές άγνωστους, όπως ο Τσιτσέλης (κατά τον 19ο αιώνα υπήρξαν ο Κ. Σάθας, ο Γ. Ζαβίρας κ.ά.) που συλλέγουν πολύτιμο υλικό το οποίο εμπλουτίζει τις εκφάνσεις της ιστορίας του πνευματικού μας πολιτισμού.
Σ’ αυτές τις επιστολές προς τον Τσιτσέλη παρελαύνουν μεγάλες προσωπικότητες (Έλληνες και ξένοι) της ελληνικής γραμματείας και επιστήμης, από τον Δ. Βικέλα και τον ιδρυτή της Ελληνικής Λαογραφίας Ν. Πολίτη μέχρι τον διακεκριμένο Γάλλο νεοελληνιστή Έmile Legrand (1841-1903) (Bibliographie Hellénique, Paris, τόμος 2, 1885)· και με τον H. Pernot (Bibliographie ionienne, Paris 1919, τόμος 2), οι οποίοι αλληλογραφούν με τον Τσιτσέλη και ανταλλάσσουν απόψεις και πληροφορίες για θέματα που ο ιστοριοδίφης ενδιαφέρεται, όπως γλωσσικά, ιστορικά κ.λ.π.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προσελκύουν οι 9 επιστολές (σσ. 209-224) του Ν. Πολίτη (1852-1921), στις οποίες φαίνεται από τη μια μεριά η εκτίμηση που τρέφει για το λαογραφικό έργο του Τσιτσέλη και από την άλλη η στενή συνεργασία μεταξύ των δύο ανδρών που ανταλλάσσουν πληροφορίες λαογραφικού ενδιαφέροντος.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο βιβλίο δημοσιεύονται δύο επιστολές με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ιστορία της Πάτρας. Η πρώτη είναι η επιστολή υπ’ αρ. 58 (σσ. 169-175) ενός διαπρεπούς μαθηματικού και ιατρού, του Δ. Ι. Μελισσηνού, ο οποίος δίνει πολλές πληροφορίες στον Τσιτσέλη όχι μόνο για τη ζωή του, αλλά και για τη δράση του Συλλόγου των «Κεφαλλήλων εν Πάτραις». Η δεύτερη επιστολή (υπ’ αρ. 10) προς τον Η. Τσιτσέλη είναι αυτή του πρώτου εκδότη της εφημερίδας «Πελοπόννησος» Δ. Φραγκόπουλου-Βασιλειάδη (Πάτραι, 15.7.1908) (σσ. 97-98).
Στο βιβλίο ο αναγνώστης θα βρει πληροφορίες για θέματα Ιστορίας, Λαογραφίας, Γλωσσολογίας και Λογοτεχνίας και γενικά για την πνευματική κίνηση της εποχής εκείνης. Το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο σε ιστορικούς, λαογράφους και φιλολόγους αλλά και σε κάθε φιλαναγνώστη που ενδιαφέρεται για την πνευματική ζωή του τόπου μας.
Με την επιλογή και την έκδοση αυτών των επιστολών ο Μοσχόπουλος συμβάλλει στην ιστορία των γραμμάτων του 19ου αιώνα και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Ι. Γ. ΔΕΛΛΗΣ
Ομότιμος Καθηγητής
Πανεπιστημίου Πατρών
