O δύο φορές υποψήφιος για Όσκαρ Ρέιφ Φάινς μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη τη ζωή του κορυφαίου Ρώσου χορευτή Ρούντολφ Νουρέγιεφ, ο οποίος κατά την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου κατέφυγε στη Γαλλία και εξέπληξε όλο τον κόσμο με το ταλέντο του. Με τη μοναδική του παρουσία, ο Νουρέγιεφ έλαμψε ως το πιο διάσημο αστέρι του μπαλέτου, ένας αδάμαστος και όμορφος χορευτής που ένιωσε περιορισμένος από τη ζωή της δεκαετίας του ‘50 στο Λένινγκραντ και άνοιξε τα φτερά του για τη Δύση. Το φλερτάρισμά του με δυτικούς καλλιτέχνες και ιδέες τον οδήγησε σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι κυνηγητού με την KGB.
Πριν από 20 χρόνια, ο καταξιωμένος ηθοποιός και πλέον και σκηνοθέτης Ρέιφ Φάινς (Κοριολανός, Η Αόρατη Γυναίκα) διάβασε τη βιογραφία της Τζούλι Κάβανο για τον θρυλικό χορευτή Ρούντολφ Νουρέγιεφ. «Αν και δεν είμαι μεγάλος θαυμαστής του μπαλέτου και δεν ήξερα πολλά για τον Ρούντολφ Νουρέγιεφ, με συνεπήρε η ιστορία των πρώιμων χρόνων του», θυμάται ο Φάινς. Θεωρεί ότι τα πρώτα χρόνια του χορευτή είναι πολύ κινηματογραφικά.
Αυτό αντιλήφθηκε και η παραγωγός Γκαμπριέλ Τάνα, η οποία είχε συνεργαστεί ξανά με τον Φάινς και αποφάσισε ότι αυτή θα είναι η επόμενη συνεργασία τους. Η Τάνα είχε μεταξύ άλλων και προσωπικό ενδιαφέρον για την ταινία. Ήταν μπαλαρίνα μέχρι τα 17 της και όταν ήταν μικρή είχε δει τον Ρούντολφ Νουρέγιεφ σε μια παράσταση να χορεύει με τη διάσημη μπαλαρίνα Μαργκότ Φοντέιν. Είχε μάλιστα συναντήσει τον Νουρέγιεφ κάποιες φορές, μιας και η μητέρα της γνώριζε μια φίλη του χορευτή. «Η ζωή του ήταν συναρπαστική», δηλώνει ενθουσιασμένη η Τάνα. «Ήταν συναρπαστικός ως άνθρωπος και εξαιρετικός καλλιτέχνης. Πήγε το μπαλέτο σε άλλο επίπεδο. Ήταν ένας σούπερ σταρ». Πριν τον Νουρέγιεφ, το μάτι των θεατών έπεφτε μόνο στις μπαλαρίνες. Αλλά εκείνος ήθελε να είναι τόσο καθηλωτικός όσο και εκείνες. Ήθελε να τραβάει όλα τα βλέμματα. Ο Φάινς και η Τάνα δεν ήθελαν να κάνουν μια βιογραφία για τη ζωή του Νουρέγιεφ αλλά για τον χαρακτήρα του. «Ο χαρακτήρας και η θέλησή του τον έκαναν να καταλάβει ποιος είναι ως καλλιτέχνης και αυτό με τράβηξε», αναφέρει ο Φάινς.
Η Τάνα και ο Φάινς εμπιστεύτηκαν τον θεατρικό συγγραφέα και υποψήφιο για Όσκαρ σεναριογράφο Ντέιβιντ Χέαρ (Οι Ώρες, Σφραγισμένα Χείλη) για να τους κάνει την ιδέα πραγματικότητα. Ο Φάινς λέει για τον Χέιρ: «Γράφει προκλητικούς χαρακτήρες. Επίσης, είναι γνωστό ότι ο Ντέιβιντ γράφει πράγματα με δυνατό πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο. Κατανοεί το πολιτικό κλίμα της ιστορίας μας».
Η ιστορία αποτελείται από τρία μέρη: Παρίσι 1961, Λένινγκραντ ’55-’61 και τέλη του ‘40, κατά τα παιδικά χρόνια του Νουρέγιεφ. Το καλό με αυτό τον τρόπο αφήγησης είναι ότι ποτέ δεν ξέρεις τι πρόκειται να δεις. Ο θεατής περιμένει να δει ποια κατεύθυνση θα πάρει η ταινία.
Το «κλειδί» του Φάινς ως σκηνοθέτη είναι η αυθεντικότητα γι’ αυτό και πέρασε από καστ Ρώσους χορευτές και ηθοποιούς. Η πρώτη πρόκληση του σκηνοθέτη ήταν να βρει τον Νουρέγιεφ του. «Καταλήξαμε σε πέντε υποψηφίους και μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση αυτός ο Ουκρανός χορευτής, ο Όλεγκ Ιβένκο», εξηγεί ο Φάινς. «Διέκρινα ένα σπάνιο υποκριτικό ταλέντο, ενώ είναι και ένας δυνατός χορευτής που σωματικά μοιάζει στον Νουρέγιεφ. Στις πρόβες τα έπιανε όλα πολύ γρήγορα, ενώ είχε και κάτι ο τρόπος που στεκόταν μπροστά την κάμερα».
Ο Ρέιφ Φάινς, εκτός από σκηνοθέτης, είναι και βασικός ηθοποιός της ταινίας. Υποδύεται τον Αλεξάντρ Πούσκιν, μέντορα και δάσκαλο του Νουρέγιεφ στη σχολή στο Λένινγκραντ. Στον ρόλο της συζύγου του, Ξένια Πούσκιν, θα δούμε την ταλαντούχα Τσουλπάν Χαμάτοβα (Αντίο, Λένιν!). Η Ξένια και ο Νουρέγιεφ φημολογείται ότι είχαν μια σύντομη ερωτική σχέση. Στην ταινία υπονοείται ότι ένας από τους λόγους που έφυγε ο Νουρέγιεφ από τη Ρωσία ήταν επειδή ένιωθε πιεστική την κατάσταση με το ζεύγος Πούσκιν, μιας κι εκείνος κατάλαβε ότι είναι ομοφυλόφιλος. «Από εκείνη την περίοδο ήξερε ότι είναι ομοφυλόφιλος», λέει ο Χέαρ. «Είναι ένας από τους λόγους που ο Νουρέγιεφ έβλεπε τη Δύση ως ελευθερία».
Στην ταινία συναντάμε και το «τρομερό παιδί» του σύγχρονου μπαλέτου Σερκέι Πολούνιν (Ο Χορευτής) στον ρόλο του Γιούρι Σολόβιεφ, συγκάτοικου του Νουρέγιεφ στο Παρίσι.
Τους χορευτές Κλερ Μοτ και Πιέρ Λακότ υποδύονται οι Καλύψω Βάλουα και Ραφαέλ Περσονάζ αντίστοιχα. Οι δύο αυτοί χορευτές ήταν εκείνοι που άνοιξαν τις πόρτες της γαλλικής κουλτούρας και ζωής στον Νουρέγιεφ και παρέμειναν φίλοι μέχρι το τέλος της ζωής του. Εκείνοι τον γνώρισαν στη φίλη τους Κλάρα Σαντ που υποδύεται η μοναδική Αντέλ Εξαρχόπουλος (Η Ζωή της Αντέλ – Χρυσός Φοίνικας 2014) «Τον βοηθάει να γνωρίσει το Παρίσι. Έρχονται όλο και πιο κοντά. Και αναρωτιόμαστε τι είδους σχέση έχουν. Για μένα ήταν μια φιλία. Μια πραγματική φιλία».
Για την Εξαρχόπουλος ο Φάινς δηλώνει: «Η Αντέλ έχει μια εσωτερική δύναμη. Έχει ένα τρομερό ένστικτο και στην οθόνη βγάζει πάντα την αλήθεια. Δεν θα κάνει ποτέ κάτι υπερβολικό ή λάθος».
Η αναζήτηση της αυθεντικότητας από τον Ρέιφ Φάινς συνεχίστηκε και όταν χρειάστηκε να βρουν τοποθεσίες για τα γυρίσματα. Η ταινία γυρίστηκε στην Αγία Πετρούπολη και το Παρίσι, ενώ γυρίσματα έγιναν στο Ερμιτάζ, στο Λούβρο και στην Όπερα του Παρισιού. Τα κατάλληλα θέατρα για τις σχετικές σκηνές τα βρήκαν στην Σερβία. «Ο Ρέιφ Φάινς είναι ακριβής στη σκηνοθεσία του και αγαπά τους χαρακτήρες και τη δουλειά του», δηλώνει ο Περσονάζ, ενώ η Βάλουα τον περιγράφει ως έναν θετικό άνθρωπο που νοιάζεται για τους ηθοποιούς του.
«Είναι ευφυής και ακριβής», επισημαίνει η Εξαρχόπουλος. «Στο μυαλό του υπάρχει όλη η σκηνή, το συναίσθημα και όλες οι λεπτομέρειες. Σε βοηθάει και σε ακούει». Για την περίοδο που της προτάθηκε να συμμετέχει στην ταινία και της ζητήθηκε να διαβάσει τον ρόλο με τον Φάινς, εκείνη θυμάται με χιούμορ: «Για να είμαι ειλικρινής, σκέφτηκα “Θα διαβάσω τον ρόλο με τον Βόλντεμορτ!”».
Σκηνοθεσία: Ρέιφ Φάινς
Σενάριο: Ντέιβιντ Χέαρ
Παραγωγή: Γκαμπριέλ Τάνα, Κάρολιν Μάρκς Μπλάκγουντ, Φρανσουά Ιβερνέλ, Άντριου Λεβίτας
Ηθοποιοί: Όλεγκ Ιβένκο, Αντέλ Εξαρχόπουλος, Ρέιφ Φάινς, Ραφαέλ Περσονάζ, Σεργκέι Πολούνιν, Τσουλπάν Χαμάτοβα, Καλύψω Βάλουα
Φωτογραφία: Μάικ Έλει
Μοντάζ: Μπάρνει Πίλινγκ
Σχεδιασμός Παραγωγής: Αν Σέιμπελ
Μουσική: Ιλάν Εσκερί
Διάρκεια: 167’
Διανομή: ΟDEON
Είδος: Βιογραφία, Δράμα
