ΕΛΛΑΔΑ: Πάσχα – Ήθη και έθιμα – Σε κάθε γωνιά της χώρας γιορτάζεται το αναστάσιμο μήνυμα.

 

Σε κάθε γωνιά της χώρας γιορτάζεται το αναστάσιμο μήνυμα.

Μετά την Ανάσταση, ακολουθεί χορός και τραγούδι σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Από τους «λάκκους» της Λιβαδειάς μέχρι το έθιμο της «Κούνιας» στην Κύθνο, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας γιορτάζεται το αναστάσιμο μήνυμα.

Μακεδονία

Παλαιότερα στη Μακεδονία η νοικοκυρά έβαζε το πρώτο αυγό στο εικονοστάσι, από όπου το έβγαζε με την πυροστιά μόνο όταν έβρεχε ή άστραφτε, για να «ξορκίσει» το χαλάζι και τις πλημμύρες. Σε κάποια χωριά της Μακεδονίας, όπως οι Ελευθερές, μέχρι πριν από λίγα χρόνια σημάδευαν το κεφάλι και την πλάτη των μικρών αρνιών με τη μπογιά που είχε χρησιμοποιηθεί για το βάψιμο τον αυγών.

Όσο το κόκκινο πανί ήταν κρεμασμένο στο μπαλκόνι ή το παράθυρο, οι γυναίκες δεν έπλεναν ούτε και άπλωναν ρούχα, γιατί το θεωρούσαν κακό σημάδι, ενώ τα πρώτα αυγά που έβαφαν τα έστελναν μαζί με τσουρέκια στα πεθερικά τους.

Στη Θάσο στην Κοινότητα Λιμεναρίων διατηρείται το πανάρχαιο έθιμο «Για βρέξ Απρίλη μ», που γιορτάζεται την Τρίτη του Πάσχα. Συγκροτήματα απ όλη την Ελλάδα χορεύουν δημοτικούς χορούς.

Στην Ιερισσό της Χαλκιδικής έχουν το έθιμο «Του μαύρου νιου τ’ αλώνι», που γιορτάζεται την Τρίτη του Πάσχα. Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την εκφώνηση του πανηγυρικού, οι γεροντότεροι αρχίζουν τον χορό. Σιγά-σιγά πιάνονται όλοι οι κάτοικοι και συχνά ο χορός έχει μήκος τετρακόσια μέτρα. Τραγουδούν και χορεύουν όλα τα Πασχαλινά τραγούδια και τελειώνουν με τον «Καγκέλευτο» χορό, που είναι η αναπαράσταση της σφαγής 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του 1821.

Ο χορός περνά κάτω από δάφνινη αψίδα όπου υπάρχουν δύο παλικάρια με υψωμένα σπαθιά και στη μέση του τραγουδιού διπλώνεται στα δύο με τους χορευτές να περνούν ο ένας απέναντι από τον άλλο για τον τελευταίο χαιρετισμό. Κατά την διάρκεια της γιορτής μοιράζεται, καφές που βράζει σε μεγάλο καζάνι «ζωγραφίτικος», τσουρέκια και αυγά.

Κεντρική Ελλάδα

Στην Αράχωβα, ανήμερα του Πάσχα ξεκινάει η περιφορά της Εικόνας του Αγίου Γεωργίου την οποία συνοδεύουν περί τα 500 άτομα ντυμένα με παραδοσιακές φορεσιές. Την επομένη πραγματοποιείται αγώνας δρόμου των γερόντων (ανηφορικός δρόμος), οι οποίοι ξεκινούν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και φτάνουν στο λόφο. Ακολουθούν χορευτικά συγκροτήματα και το απόγευμα χορεύουν γυναικείοι χορευτικοί σύλλογοι. Οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με κλέφτικα αγωνίσματα, όπως το σήκωμα της πέτρας.

Στην Αμφίκλεια και συγκεκριμένα το Δαδί δημιουργούνται «λάκκοι», όπου ψήνονται πολλά αρνιά μαζί, ενώ προσφέρονται αυγά, κρασί, και γλυκά.

Στη Λιβαδειά, το πιο χαρακτηριστικό έθιμο της πόλης, είναι το γνωστό «Πάσχα της Λιβαδειάς», με τους νέους της πόλης να συμμετέχουν στο έθιμο του «λάκκου». Μετά την Ανάσταση και πριν ξημερώσει οι κάτοικοι ετοιμάζουν την φωτιά. Ένας, κάνοντας το σταυρό του, βάζει φωτιά στο σωρό με τη λαμπάδα της Αναστάσεως. Με ραντίσματα νερού και συχνό χτύπημα με ένα μακρύ ξύλο, η θράκα είναι έτοιμη για να ψηθούν τα αρνιά. Το γλέντι διαρκεί μέχρι το απόγευμα και συμπληρώνεται με τη συμμετοχή παραδοσιακών χορευτικών συγκροτημάτων και την καύση πυροτεχνημάτων.

Στο Αιτωλικό την Κυριακή του Πάσχα κάθε γειτονιά, είναι μία μεγάλη υπαίθρια ψησταριά, όπου ο χορός και το τραγούδι έχουν τον πρώτο λόγο, ενώ προσφέρονται κρασί και παραδοσιακοί μεζέδες δωρεάν.

Κυκλάδες

Στην Κύθνο, το πιο επιβλητικό έθιμο του νησιού είναι αυτό της «Κούνιας». Την Κυριακή του Πάσχα, στην πλατεία του νησιού, στήνεται μία κούνια, στην οποία κουνιούνται αγόρια και κορίτσια ντυμένα με παραδοσιακές στολές. Αυτός ή αυτή που θα κουνήσει κάποιον, δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο.

Η Σύρος βιώνει με ιδιαίτερο τρόπο το Πάσχα. Οι δύο θρησκευτικές της κοινότητες, η Ορθόδοξη και η Καθολική, γιορτάζουν συγχρόνως τις μέρες του Πάσχα.

Στη Νάξο στο πασχαλινό τραπέζι ξεχωρίζει το παραδοσιακό «μπατούδο», κατσικάκι γεμιστό με εντόσθια, λαχανικά, ρύζι, αυγά και τυρί ψημένο στο φούρνο.

Δωδεκάνησα

Στο νησί της Αποκάλυψης, την Πάτμο, την Κυριακή του Πάσχα, στο Μοναστήρι της Πάτμου γίνεται η δεύτερη Ανάσταση κατά την οποία το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο διαβάζεται σε επτά γλώσσες και από τον ηγούμενο μοιράζονται κόκκινα αυγά στους πιστούς.

Ιόνια νησιά

Ιδιαίτερα τα έθιμα στα Ιόνια νησιά, όπου την Κυριακή του Πάσχα κάθε εκκλησία βγάζει την Ανάσταση με φιλαρμονικές, σχολεία, προσκόπους και χορωδίες.

 

Θρησκευτική κατάνυξη, επιστροφή στις ρίζες, επαφή με την ανοιξιάτικη φύση, υπέροχα πασχαλιάτικα εδέσματα –μαγειρίτσα, σουβλιστά αμνοερίφια και κόκκινα αυγά είναι μόνο μερικά από αυτά–, καθώς και ξεχωριστά τοπικά έθιμα και παραδόσεις συνθέτουν την εικόνα της πιο κατανυκτικής και ταυτόχρονα χαρμόσυνης περιόδου του έτους. Σε κάθε γωνιά της χώρας, οι πιστοί υποδέχονται την περίοδο του Πάσχα με ιδιαίτερη ευλάβεια και βαθιά συγκίνηση.

 

Υπάρχουν, ωστόσο, περιοχές που ξεχωρίζουν για την ιδιαιτερότητα των τοπικών τους εθίμων έχοντας έτσι καθιερωθεί απόλυτα στη συνείδησή μας ως ιδιαίτερα δημοφιλείς πασχαλιάτικοι προορισμοί. Ας ταξιδέψουμε σε κάποιες από αυτές για να γνωρίσουμε τις παραδόσεις τους:

Πάσχα στο νησί του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Το Πάσχα στη Σκιάθο, στο νησί «του αγίου των ελληνικών γραμμάτων», είναι μυστικιστικό. Όλοι οι κάτοικοι του νησιού διανύουν την Εβδομάδα των Παθών με ευλάβεια και αναστοχασμό, στον τόπο όπου τηρείται απαρέγκλιτα το Αγιορείτικο Τυπικό. Ο πένθιμος χτύπος από τις καμπάνες των εκκλησιών, που ηχούν σε όλες τις γωνιές του ανθισμένου νησιού, συμπληρώνει το γλυκά μελαγχολικό συναίσθημα που νιώθει ο ταξιδιώτης βιώνοντας την εμπειρία του Πάσχα στη Σκιάθο.

Επισκεφτείτε το νησί αυτές τις άγιες μέρες και λάβετε μέρος στο υποβλητικό τελετουργικό της Μεγάλης Εβδομάδας.

 

 

Πάσχα στο νησί των Φαιάκων

Οι Κερκυραίοι, άνθρωποι ευσεβείς και πιστοί στις παραδόσεις, αναβιώνουν ευλαβικά κάθε χρόνο τα παμπάλαια πασχαλινά τους έθιμα, ένα μωσαϊκό διαφορετικών παραδόσεων που συνδέονται άμεσα με την ιστορία και τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του νησιού. Η ορθόδοξη χριστιανική πίστη, οι παραδόσεις της καθολικής κοινότητας, η βενετσιάνικη επιρροή, αλλά και το εύθυμο ταμπεραμέντο των Κερκυραίων, συνθέτουν ένα ιδιαίτερο τελετουργικό που αξίζει να ζήσει κάποιος τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του.

Κάθε μέρα συμμετέχουμε σε κάτι ξεχωριστό:

– Το μεσημέρι της Μεγάλης Τετάρτης οι πιστοί πηγαίνουν στους ναούς για την Ακολουθία του Μεγάλου Ευχελαίου και το βράδυ συμμετέχουν στο Θείο Δράμα, γεμίζοντας τον χώρο του Δημοτικού Θεάτρου για τη συναυλία εκκλησιαστικής μουσικής και μεγαλοβδομαδιάτικων μελωδιών από τη Δημοτική Χορωδία.

– Τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ γίνεται η Ακολουθία των Αγίων Παθών με την ανάγνωση των Δώδεκα Ευαγγελίων. Στο Duomo, την Καθολική Μητρόπολη της πλατείας Δημαρχείου, μια μικρή ιεροτελεστία λαμβάνει χώρα. Οι πιστοί ανάβουν δώδεκα κεριά και σβήνουν από ένα με την ανάγνωση κάθε Ευαγγελίου.

– Τη Μεγάλη Παρασκευή το Θείο Δράμα φτάνει στην αποκορύφωσή του με την επιβλητική περιφορά των Επιταφίων. Πρώτος βγαίνει ο Επιτάφιος του Παντοκράτορα στο Καμπιέλο (Campiello), για να ακολουθήσουν όλοι οι υπόλοιποι μέχρι τις 10 το βράδυ που βγαίνει –μεγαλοπρεπέστατος πάντα– ο Επιτάφιος της Μητρόπολης. Μέσα σε ένα έντονα φορτισμένο συγκινησιακό κλίμα, οι φιλαρμονικές παίζουν πένθιμα εμβατήρια.

– Το Μεγάλο Σάββατο, στις 6.00 το πρωί, το έθιμο του τεχνητού σεισμού αποτελεί παράδοση για τον ναό της Παναγίας των Ξένων. Ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα. Στις 11.00 το πρωί ακριβώς οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα σημαίνοντας την πρώτη Ανάσταση! Τεράστια κανάτια με κόκκινες κορδέλες και γεμάτα νερό –οι περίφημοι «μπότηδες»– εκτοξεύονται με δύναμη από τα στολισμένα μπαλκόνια του επιβλητικού συγκροτήματος κατοικιών, το γνωστό Λιστόν, στην πλατεία Σπιανάδα, προκαλώντας εκκωφαντικό κρότο αλλά και κύματα ενθουσιασμού στο συγκεντρωμένο πλήθος. Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου γίνεται η Ανάσταση στην Άνω Πλατεία.

Κοιτάμε γύρω μας και αφουγκραζόμαστε: Όλα τα παράθυρα των μεγάλων εξαώροφων σπιτιών γύρω από την πλατεία ανοιχτά, με αναμμένα κεριά στα μπαλκόνια∙ χιλιάδες λαμπάδες∙ βεγγαλικά∙ πυροτεχνήματα και τυμπανοκρουσίες.

 

Πάτμος

Μεγάλη Εβδομάδα στο νησί της Αποκάλυψης

Παμπάλαια έθιμα που ανάγονται στην Καινή Διαθήκη αναβιώνουν κάθε Πάσχα στην Πάτμο με επίκεντρο το Καστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, που στεφανώνει την γραφική χώρα της Πάτμου. Τα πιο εντυπωσιακά έθιμα είναι η Τελετή του Νιπτήρος την Μεγάλη Πέμπτη, η αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης την Μεγάλη Παρασκευή, η λειτουργία της Ανάστασης, καθώς και η Ακολουθία της Αγάπης το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα στη Μονή του Αγίου Ιωάννη, η οποία κλείνει το τελετουργικό που ύμνησε τα Πάθη του Ιησού και την Ανάστασή του με τον πλέον μεγαλειώδη συγκινησιακά τρόπο.

Πάσχα σε μια καστροπολιτεία

Μια διαφορετική εμπειρία ζωής βιώνουν αυτοί που κάθε χρόνο συμμετέχουν στην περιφορά του Επιταφίου στα πλακόστρωτα σοκάκια της μεσαιωνικής πολιτείας. Οι ψαλμωδίες αντηχούν στον βράχο της Μονεμβασιάς δημιουργώντας ένα μυστηριακό περιβάλλον βαθιάς κατάνυξης. Οι πιστοί, ακολουθώντας την πομπή που μοιάζει να αγκαλιάζει την όμορφη καστροπολιτεία, κρατούν λευκά κεριά και ψάλλουν τον επιτάφιο θρήνο. Οι ανθισμένες βουκαμβίλιες και το φεγγάρι που παίζει με τη θάλασσα μοιάζουν να συμμετέχουν στην περιφορά. Όλες οι λειτουργίες της Μεγάλης Εβδομάδας τελούνται στην εκκλησία του Ελκόμενου Χριστού.

 

Μονεμβασιά

 

Στο Βροντάδο η Ανάσταση είναι σίγουρα ΕΚΡΗΚΤΙΚΗ

Η Χίος, η «μυροβόλος νήσος» του βορειοανατολικού Αιγαίου, την άνοιξη φορά τη λαμπρότερη φορεσιά της για να υποδεχθεί την ανάσταση του Θεανθρώπου που γιορτάζεται με ξεχωριστή μεγαλοπρέπεια. Πρωταγωνιστής των εορταστικών δρώμενων στο νησί είναι ο «ετοιμοπόλεμος» Βροντάδος. Περήφανα καπετανόσπιτα πνιγμένα στα χρώματα και στα αρώματα των ολάνθιστων κήπων∙ απάνεμα λιμανάκια γεμάτα με πολύχρωμα πλεούμενα∙ γραφικοί ανεμόμυλοι δίπλα στη θάλασσα συνθέτουν ένα γαλήνιο σκηνικό που αλλάζει δραματικά τη νύχτα της Ανάστασης. Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου χάρη στο έθιμο του ρουκετοπόλεμου –παλιό όσο και η ναυτοσύνη στον Βροντάδο–, ο ξακουστός οικισμός μεταμορφώνεται σε πραγματικό πεδίο μάχης!

Μεγάλο Σάββατο στο Λεωνίδιο. Η νύχτα των αερόστατων

Ζήστε την κατανυκτική βραδιά της Ανάστασης στο Λεωνίδιο, όπου εδώ και έναν αιώνα αναβιώνει κάθε χρόνο το φαντασμαγορικό έθιμο των αερόστατων που κάνει το σκοτεινό αρκαδικό ουρανό να λαμπυρίζει μοναδικά. Σύμφωνα με το έθιμο, οι πέντε ενορίες της κωμόπολης συναγωνίζονται για το ποια θα πετάξει τα περισσότερα αερόστατα. Κανείς δεν είναι απόλυτα σίγουρος για την προέλευση του εθίμου. Ωστόσο, οι περισσότεροι υποστηρίζουν ότι οι ναυτικοί της περιοχής είχαν δει κάτι αντίστοιχο σε κάποια ασιατική χώρα και αποφάσισαν να μεταφέρουν το έθιμο αυτό στον τόπο τους.