Η 21η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων, περισσότερο γνωστή ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού.
Ο ρατσισμός βασίζεται στην αντίληψη ότι τα μέλη μίας φυλής είναι κατώτερα από τα μέλη μίας άλλης διαχωρίζοντας τους ανθρώπους σε «ανώτερες» και «κατώτερες» φυλές. Στην κυριολεκτική του χρήση σημαίνει το μίσος ή τον φόβο για άτομα που ανήκουν σε διαφορετικές φυλές καθώς και την εχθρική και υποτιμητική στάση απέναντί τους.
Ο ρατσισμός βέβαια δεν περιορίζεται στην διάκριση μεταξύ των φυλών. Οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν διάφορα είδη ρατσισμού όπως ο εθνικός (η αντίληψη ότι ένα συγκεκριμένο έθνος είναι ανώτερο από τα υπόλοιπα), ο θρησκευτικός (η πεποίθηση ότι οι αλλόθρησκοι είναι κατώτεροι), ο πολιτισμικός (η διάκριση των λαών με βάση το πολιτιστικό τους επίπεδο), ο πολιτικός (η διάκριση των ατόμων με βάση τις πολιτικές τους πεποιθήσεις) καθώς και ο κοινωνικοοικονομικός (διαχωρισμός βάσει της οικονομικής κατάστασης, της κατάστασης υγείας, του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού, του μορφωτικού επιπέδου κ.α.)
Οι αιτίες εκδήλωσης τους ρατσιστικού φαινομένου ποικίλλουν και πηγάζουν συνήθως από την έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας και αντίληψης της αρμονικής συνύπαρξης και αλληλεγγύης, την άγνοια και την ημιμάθεια, την χειραγώγηση για την εξυπηρέτηση ιδιοτελών σκοπιμοτήτων. Η ανασφάλεια και το έντονο συναίσθημα φόβου, η ξενοφοβία, η ύπαρξη συμπλέγματος μειονεξίας και κατωτερότητας οδηγεί τα άτομα να αναπληρώσουν το προσωπικό τους έλλειμμα υιοθετώντας δογματικές και φανατικές ιδεολογίες που τους προσφέρουν τη ψευδαίσθηση της υπεροχής καθώς και από την μετάθεση και προβολή των κοινωνικών προβλημάτων σε μειονότητες για να αποπροσανατολιστεί η κοινή γνώμη από ουσιώδη ζητήματα που ταλανίζουν την κοινωνία.
Πολλά στοιχεία του χαρακτήρα μας διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό στην παιδική ηλικία, γεγονός που συνεπάγεται την υιοθέτηση ρατσιστικών αντιλήψεων και απόψεων όταν αυτές εκφράζονται από μέλη της οικογένειας ή του στενού κοινωνικού κύκλου.
Όπως είναι φανερό, ο ρατσισμός σήμερα εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως προκαλώντας φαινόμενα περιθωριοποίησης, αντιπαραθέσεων, καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπονόμευσης της δημοκρατίας, διαιώνισης του εθνικισμού και του φανατισμού οδηγώντας σε πολλές περιπτώσεις σε τρομοκρατικές ενέργειες και πολέμους.
Σταθερά στο προσκήνιο βρίσκεται το μεταναστευτικό- προσφυγικό ζήτημα το οποίο λαμβάνει εκτός από εθνικές, ευρωπαϊκές και παγκόσμιες διαστάσεις. Οι συνθήκες αντιμετώπισης δυσχεραίνουν περισσότερο καθώς ειδικά στην Ευρώπη έχει γίνει πιο έντονο και ανησυχητικό το φαινόμενο της ανόδου ακραίων νεοφασιστικών μορφωμάτων. Πολιτικά κόμματα και κινήματα υιοθετούν αντιλήψεις που διακατέχονται από μισαλλοδοξία και ρατσισμό έχοντας ως βάση το μεταναστευτικό ζήτημα.
Η Πολιτεία καλείται να διαμορφώσει και να εφαρμόσει μια συνεκτική πολιτική για την προστασία των προσφύγων, αλλά και για την ένταξη των μεταναστών και μεταναστριών στην ελληνική κοινωνία. Χρειάζεται ένα συνολικό πλαίσιο ρεαλιστικής προσφυγικής και μεταναστευτικής πολιτικής που θα βασίζεται στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της διεθνούς νομιμότητας. Για την απόκρουση ακροδεξιών και ρατσιστικών απόψεων και πρακτικών αναντικατάστατος είναι ο ρόλος των Αυτοδιοικήσεων με την παρότρυνση και την στήριξη ενός κινήματος αλληλεγγύης, στην συγκρότηση ενός μετώπου με στόχους την ανατροπή της πολιτικής της λιτότητας, την αντιμετώπιση της ανόδου της ακροδεξιάς, την αποφυγή της μετατροπής της Ευρώπης σε Ένωση-Φρούριο και την επίλυση της προσφυγικής κρίσης με όρους αλληλεγγύης και φιλοξενίας
Η χώρα είναι βέβαιο ότι χρειάζεται ένα ισχυρό και σύγχρονο αντιρατσιστικό θεσμικό πλαίσιο στο οποίο θα πρέπει να προστατευτούν όλα τα πρόσωπα και οι ομάδες που δέχονται βία λόγω της φυλής, του χρώματος, των γενεαλογικών καταβολών, της εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, του φύλου, της θρησκείας, της αναπηρίας, της διαφορετικότητας κτλ.
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού πρέπει να λειτουργήσει ως υπενθύμιση της ανάγκης καταπολέμησης της μισαλλοδοξίας και της ξενοφοβίας από τις ρίζες τους. Κατανοώντας την φύση των ρατσιστικών πράξεων και απόψεων θα μπορέσουμε να βάλουμε τέλος στη ρητορική του μίσους.
Αντώνης Χαροκόπος
Βοηθός Περιφερειάρχη σε Θέματα Υγείας και
Κοινωνικής Αλληλεγγύης
Γ’ Αντιπρόεδρος Ε.Σ.Α.μεΑ
