Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, σε μια από τις πιο δύσκολες καμπές της Ιστορίας του 20ου αιώνα, σε μια από αυτές τις καμπές που αλλάζουν τον κόσμο, μια νέα εφημερίδα της Αριστεράς τόλμησε να ξεκινήσει το ταξίδι της –ήταν η Εποχή. Ο Μπάμπης Γεωργούλας, ο Παύλος Κλαυδιανός και ο Άγγελος Ελεφάντης, αψηφώντας τα σημάδια των καιρών –εχθρικά έως απειλητικά για την Αριστερά- «γέννησαν» την Εποχή. Θα έλεγα καλύτερα, ακριβώς επειδή «έπιασαν» τα σημάδια των καιρών, θέλησαν να ενισχύσουν το σώμα της Αριστεράς, να την μπολιάσουν με νέα μπόλια. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, τότε που με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού άλλαζε διεθνώς για πάντα το τοπίο, τότε που η παγκοσμιοποίηση άρχισε να επιταχύνει την περπατησιά της εξορίζοντας ως αναχρονιστική την ιδέα του διεθνισμού, τότε που τα σημάδια για τη νομιμοποίηση του νεοφιλελευθερισμού ως του μοναδικού δρόμου για την ανθρωπότητα άρχισαν να πυκνώνουν, στην Ελλάδα το τοπίο επίσης άλλαζε δραματικά. Η Μεταπολίτευση, και το στοίχημα της μεγάλης αλλαγής που αυτή έφερε μαζί της, κλυδωνιζόταν άγρια σε ένα πέλαγος σκανδάλων και διαφθοράς, ενώ η παγκοσμιοποίηση και οι απαρχές του νεοφιλελευθερισμού μεταφράζονταν σ’ εκείνη τη φάση με ένα ξέφρενο πάρτι που μόλις άρχιζε στη χώρα μας –αυτό του λάιφ στάιλ. Η Αριστερά άρχισε να φαντάζει σαν μια παλιά ιδιοτροπία, σαν ένα ατύχημα διαδρομής που έπρεπε να διορθωθεί.
Από την άλλη μεριά, η Αριστερά και τα κόμματα που την εξέφραζαν, το μόνο ρόλο που φαινόταν ότι θα μπορούσαν να επιτελέσουν, ήταν αυτόν του να περισώσουν ό,τι μπορούσε να περισωθεί, να διατηρήσουν κάτι «από το παλιό σπίτι», μήπως κάποτε ξαναγυρίσει ο καιρός και «φτιάξουν τα πράγματα». Ακόμα και η ανανεωτική Αριστερά έχανε το στόχο: αυτό που έπρεπε να ανανεωθεί είχε χαθεί, και μαζί με αυτό κινδύνευε να χαθεί και ο δικός της κόσμος αναφοράς. Ωστόσο, αυτή η περίοδος αποδέσμευε νέες δυνάμεις. Οι μεγάλες αυτές ανακατατάξεις αναμόχλευαν τις κοινωνίες και έφερναν στην πρώτη γραμμή δυνάμεις που η «κομματική» Αριστερά, κομμουνιστική και ανανεωτική, δεν μπορούσαν τότε να πιάσουν. Το αριστερό μέτωπο έσπαγε μεν, αλλά πολλά μέτωπα, μικρά-μικρά άρχισαν να διαμορφώνονται. Με αυτά τα μέτωπα ακριβώς άνοιξε κουβέντα η Εποχή -μας τα έμαθε, κι εμείς μάθαμε από αυτά.
Τα μέτωπα ανασύνθεσης
Ήταν τα μέτωπα που έφτιαχναν τα πολλά μικρά ή μεγάλα κινήματα (της δράσης, αλλά και της θεωρίας). Αποσπασματικά και κατακερματισμένα στην αρχή, ασύνδετα μεταξύ τους, καταπιάνονταν με τα «μικρά» και τα «ελάσσονα», αυτά τα «μικρά» και τα «ελάσσονα» που θα μπορούσαν να ανασυνθέσουν το μεγάλο όραμα της Αριστεράς, το παλιό, αλλά με νέα υλικά όραμα της Αριστεράς. Σε αυτό τον κόσμο της πληθυντικής, της κινηματικής Αριστεράς, της πολυπλοκότητας και της ασύνδετης ακόμα Αριστεράς μας εισήγαγε η Εποχή, και σ’ αυτό τον κόσμο μας καθοδήγησε να πάρουμε θέση και να αναλάβουμε δράση. Έφερε σε επαφή και επικοινωνία, σε διάλογο ανθρώπους από διαφορετικά μέτωπα, της Ελλάδας, αλλά και διεθνώς. Η Εποχή εν ολίγοις πρόσφερε μια νέα επικοινωνιακή και θεωρητική στέγη σε ανθρώπους των κινημάτων, σε ανθρώπους των Πανεπιστημίων, σε κάθε λογής ανθρώπους που μόνοι τους ή συλλογικά προσπαθούσαν να ανακαλύψουν και να επινοήσουν τους νέους αριστερούς δρόμους. Τα άρθρα για τις προκλήσεις της οικονομίας και των κοινωνικών διεκδικήσεων άνοιγαν διάλογο με τις νέες τάσεις της ιστοριογραφίας κατά του εθνικισμού, άνοιγαν διάλογο με τις προκλήσεις στα Βαλκάνια, την Ευρώπη και τον κόσμο που η κατάρρευση του σύμπαντος του 20ου αιώνα έφερε.
Μέσα από αυτόν το διάλογο άρχισε να διαμορφώνεται σταδιακά, με κόπο, συγκρούσεις, πισωγυρίσματα και αντιφάσεις το νέο όραμα της Αριστεράς. Άρχισαν καταρχάς να στήνονται οι γραμμές άμυνας της πληθυντικής Αριστεράς: ο κόσμος της Εποχής μπόλιαζε και το άλλο μετερίζι της Αριστεράς, την Αυγή και τον Πολίτη και άλλα –και το αντίστροφο. Άρχισαν, δηλαδή, να συγκοινωνούν οι διαφορετικοί επικοινωνιακοί και θεωρητικοί δρόμοι, παλιοί και νέοι, της Αριστεράς. Ένας πλατύτερος κόσμος ανοίχθηκε, που πλάτυνε τον κόσμο των μέσων επικοινωνίας της Αριστεράς. Κόσμος πηγαινοερχόταν από το ένα «οδόφραγμα» στο άλλο, ανανεώνονταν τα παλιά και αναζωογονούνταν τα νέα.
Με την κοινωνία
Έτσι την βλέπω την Εποχή, τώρα μετά από 30 χρόνια: σαν ένα «οδόφραγμα» απέναντι σε κάτι –παγκοσμιοποίηση και νεοφιλελευθερισμό- που άρχισε να επελαύνει σαρώνοντας τα πάντα. Σαν ένα «οδόφραγμα» που στήθηκε εκεί στο τρίστρατο μιας Αριστεράς, τότε σε σύγχυση, και την έμαθε να στήνει οδοφράγματα, να γίνει η ίδια «οδόφραγμα», όχι για να περισώσει ό,τι μπορεί να περισωθεί, όχι για σώσει το παλιό σπίτι, αλλά για να ξαναφτιάξει το νέο διάβημα για το μέλλον, τη νέα μεγάλη επίθεση, όχι από πάνω, αλλά με τη «μικρή» κοινωνία από κάτω, με αυτή την κοινωνία που μπορεί να αναστήσει και να επικαιροποιήσει οράματα.
Εξακολουθώ να βλέπω την Εποχή ως ένα διαρκές «οδόφραγμα» που καλεί μονίμως σε μάχη, που δεν εφησυχάζει
Της Σίας Αναγνωστοπούλου
