Πριν από 190 χρόνια στις 7 Οκτωβρίου του 1828, η Πάτρα ελευθερώνεται

Όπως είναι γνωστό η Πάτρα, παρότι ήταν από τις πρώτες πόλεις που
επαναστάτησαν το 1821, δεν κατάφερε να απελευθερωθεί από τους
Τούρκους παρά επτά χρόνια αργότερα, το 1828 και μάλιστα μετά από την
παρέμβαση των Γάλλων. Η τρίτη Γαλλική Μεραρχία, του εκστρατευτικού
σώματος υπό τον Μαιζών, αποβιβάσθηκε στην Πάτρα, στις 3 Οκτωβρίου του
1828.
Τα πλοία της στρατιάς του Μαιζών, έπιασαν απέναντι από το ναό του Αγίου
Ανδρέα. Οι Γάλλοι αποβιβάστηκαν στην Πάτρα, στις 4 Οκτωβρίου. Μπήκαν
στο κάστρο στις 7 το βράδυ και η επίσημη παράδοση της πόλης,
πραγματοποιήθηκε στις 8 Οκτωβρίου του 1828 το πρωί.
Την παράδοση του φρουρίου της Πάτρας υπέγραψαν από τους Γάλλους, ο
ταγματάρχης ιππότης Λοστέντ, ο λοχαγός Λιεφρουά και ο υπολοχαγός κόμης
Φουκώντ και από τους Τούρκους ο διοικητής του κάστρου Χατζή Αβδούλ
Αγάς, ο ηγέτης των τουρκοπατρινών Χατζή Ασαδίκ, ο μουφτής της πόλης
Χατζή Αχμέτ και ο αρχηγός των Λαλαίων Φειζούλ Αγάς.

Η παράδοση του φρουρίου στο στρατηγό Σνάιντερ

Ο ίδιος ο Μαιζών (ο οποίος δεν ήταν παρών τις ημέρες της απελευθέρωσης)
σε επιστολή του στις 11 Οκτωβρίου 1828, περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο
έγινε η παράδοση, του φρουρίου της Πάτρας.
«….Η μεραρχία αύτη απεβιβάσθη την 4 την ιδίαν ημέραν ο στρατηγός
Σνάιντερ ήλθεν εις διαπραγματεύσεις μετά του Χατζή Αμπντουλά, πασά των
Πατρών και του φρουρίου του Μορέως. Μετά πολλάς συζητήσεις, αίτινες δεν
κατέληγον εις τίποτε, και αφού εξέπνευσεν η εικοσιτετράωρος προθεσμία ην
είχε δώσει ο στρατηγός Σνάιντερ εσχημάτισε τα τρία συντάγματά του εις τρεις
φάλαγγας, το πυροβολικόν του συρόμενον δια των χειρών μεταξύ των φαλάγ
γων αυτών, και εβάδισε κατ’ ευθείαν εναντίον του φρουρίου, έμπροσθεν του
οποίου τας ανέπτυξεν εις απόστασιν βολής τηλεβόλου και το επολιόρκησε. Η
τολμηρά αυτή κίνησις επέτυχε το προσδοκώμενον αποτέλεσμα της συνθηκολο
γήσεως. Ο στρατηγός Σνάιντερ εξεδήλωσε την ευαρέσκειάν του δια την γενναι
ότητα και την πειθαρχίαν των στρατευμάτων του». 36 (Μανζάρ, 215)…
Το θέαμα της ερήμου και της κατεστραμμένης υπαίθρου, περιγράφεται από
τους Γάλλους στρατιωτικούς, ως συγκινητικό. Ο Μανζάρ γράφει, ότι η Πάτρα
ήταν μια ερημιά, όπου δεν έβλεπες παρά μόνο στάχτες. Ούτε ίχνος δένδρων.
Το 1828, απέμειναν τέσσερα σπίτια όρθια, η πεδιάδα παρουσίαζε εικόνα
κεφαλής κουρεμένου νεοσύλλεκτου, κατά τους Μανζάρ, Πουκεβίλ. Η Πάτρα
ήταν γεμάτη από ένα σωρό ερειπίων. Είχε ολοκληρωτικά καταστραφεί, τίποτα
δεν θύμιζε το παρελθόν της.
Διευθύναμε τα βήματά μας προς το κάστρο
Όπως γράφει μάλιστα ο Μανζάρ:
«Διευθύναμε τα βήματά μας προς το κάστρο. Ο μακρύς και στενός δρόμος
που οδηγούσε σ΄αυτό ήταν πλημμυρισμένος από Τούρκους που κατέβαιναν
με τις γυναίκες τους. ….. Το κάστρο απέχει δέκα λεπτά από την ακρογιαλιά.
Είναι καλά οχυρωμένο, τριγυρισμένο με τείχη φαρδιά και γερά. Εμπρός από τα
τείχη και σχεδόν τριγύρω από το κάστρο βρίσκεται ένας μεγάλος αριθμός
πραγματικών καλυβιών. Σχηματίζουν ένα δρόμο αξιοπρόσεχτο για τη βρωμιά
του και την δυσωδία του. Αυτά τα καλύβια είχαν χτιστεί πάνω από μια τάφρο
που είχε ανοιχτεί στα ριζά των τειχών του κάστρου και είχε γεμίσει με κοπριά
Το πάτωμα καμωμένο από σανίδια και κλαδιά ήταν σκεπασμένο με όμορφα
χαλιά πάνω στα οποία οι Τούρκοι ξάπλωναν τεμπέλικα, απασχολημένοι άλλοι
να καπνίζουν τις πίπες τους κι άλλοι να κόβουν και να πουλάνε καπνό. Άλλοι
πάλι έφτιαχναν παπούτσια και πέδιλα, άλλοι καφέ, άλλοι έπαιζαν κιθάρα.
Σχεδόν όλοι ψειρίζονταν, γιατί οι ψείρες αφθονούσαν στις βρώμικες και
θλιβερές κατοικίες τους. Στο τέρμα του μακρινού και βρώμικου δρόμου, είναι η
κυρία είσοδος του κάστρου. Βλέπει κανείς ένα δέντρο αξιοπρόσεχτο για το
πάχος του και την ηλικία του. Είναι ένας όμορφος πλάτανος που σκιάζει μια
πηγή που τροφοδοτείται από τα νερά των υδραγωγείων. Είναι σχεδόν ο μόνος
δρόμος που γλίτωσε από τη βαρβαρότητα των Τούρκων και των Αιγυπτίων
που κατέστρεψαν κάθε τι που το χέρι ανθρώπου μπορεί να καταστρέψει.
Ξερίζωσαν από το έδαφος των Πατρών τη ρωμαλέα εκείνη βλάστηση με την
οποία μια μακρόχρονη γονιμότητα, κι αυτήν την περίφημη παραθαλάσσια
θέση, που θα του αποδώσουν πολύ περισσότερα από αυτά που είχε χάσει.
Θα ξαναγυρίσει σύντομα, αν κρίνουμε από την καταπληκτική ανάπτυξη που

πήρε από τότε που ήρθαν οι Γάλλοι, εκείνο που ήταν άλλοτε, το πιο πλούσιο
λιμάνι της Πελοποννήσου».
Η περιγραφή του Μανζάρ, επιβεβαιώνει πως στην ουσία δεν υπήρχε πόλη,
τις πρώτες μέρες της απελευθέρωσης.
Τα Γαλλικά στρατεύματα αναχώρησαν από την Πάτρα το Μάιο του 1829.

Νίκος Τζανάκος