Κυριακή 29 Ιουλίου 2018. Ώρα 9:30 μμ. Μια ευχάριστη ζεστή καλοκαιρινή βραδιά στο σχολείου του κάτω Αλισσού. Οι 600 καρέκλες που έχουν στηθεί αμφιθεατρικά γύρω από μία σκηνή θεατρικής παράστασης είναι πλήρως κατειλημμένες. Κυρίως οικογένειες, με όλα τα παιδιά που έχουν υπομονή να μείνουν στην αυλή που γνωρίζουν καλά, αυτή τη φορά όχι σαν μαθητές. Κυρίως Αλισσιώτες αλλά και άλλοι από τη γύρω περιοχή. Υπάρχουν ακόμα όρθιοι. Πολλοί όρθιοι. Υπάρχει μια μικρή καθυστέρηση. Ο Βασίλης Βαθύαλος εμφανίζεται στη σκηνή. Με τη θεατρική του αμφίεση και ομιλία. Πρέπει να έρθουν κι άλλες καρέκλες, να καθίσουν οι όρθιοι. Δεν θα αργήσουν. Καλύπτει ευχάριστα το κενό λέγοντας κάποια πράγματα για τη θεατρική ομάδα και το έργο. Όλοι τώρα είναι έτοιμοι, κάθονται. Προσηλωμένοι στη σκηνή. Και σε λίγο το έργο αρχίζει.
Η παράσταση δεν είναι πρόχειρη. Είναι ερασιτεχνική. Όπως εξήγησε και ο Βασίλης στον πρόλογό του, από “εραστές της τέχνης”. Φωτισμός! Σκηνικά! Μουσική! Κοστούμια! Και άριστη ηχητική κάλυψη.
Μια και δεν είμαι θεατρικός κριτικός δεν θα μιλήσω για τη θεατρική ποιότητα της παράστασης. Νομίζω ότι έχει και τη μικρότερη σημασία. Εμένα βέβαια μου άρεσε. Εκείνο όμως που ήταν εντυπωσιακό ήταν η συμμετοχή του κοινού. Από την πρώτη στιγμή. Ακόμα και τα παιδιά ήταν “καρφωμένα” στους ηθοποιούς και τα δρώμενα. Καταλάβαινες την ένταση της συμμετοχής διάχυτη γύρω σου.
Η λήξη της παράστασης βρήκε τη συντριπτική πλειοψηφία των παρόντων ενθουσιασμένους.
Η επιλογή του έργου ήταν επίσης ενδιαφέρουσα. “Οι ηλίθιου” (“Fools” στην αγγλική) του Νιλ Σάιμον, υποτίθεται ότι είναι μια ανάλαφρη κωμωδία. Οι πληροφορίες λένε ότι ο Νιλ Σάιμον (γεννημένος το 1927 στη Νέα Υόρκη) έγραψε το έργο το 1981 προκειμένου να δοθούν οι εισπράξεις στην σε διάσταση σύζυγό του ως αποζημίωση και κατά συνέπεια δεν είχε πρόθεση να το κάνει μία επιτυχία. Αλλά ίσως, κάτι που δεν γράφεται για να γίνει επιτυχία στην χώρα που ένα αξιοσέβαστο ποσοστό του πληθυσμού πιστεύει πως η γη είναι επίπεδη, να γινόταν επιτυχία αλλού.
Το έργο διαδραματίζεται σε ένα φανταστικό χωριό της Ουκρανίας το Κουλιέντσικοβ (Kulyenchikov). Πριν από πολλά χρόνια είχε πέσει μια κατάρα στο χωριό από την αρχοντική οικογένεια της περιοχής που έκανε τους κατοίκους ανεπίδεκτους εκπαίδευσης και τους μετέτρεψε σε ηλίθιους. Ο Λεόν, ένας δάσκαλος από τη Μόσχα, έρχεται στο χωριό με στόχο να εκπαιδεύσει τη Σοφία, κόρη του εν δυνάμει γιατρού του χωριού, προκειμένου να σπάσει την κατάρα. Η Σοφία είναι μεν ηλίθια αλλά έχει έναν πόθο: να μάθει να πετάει σαν πουλί, να μπορεί να φύγει μακριά, να γνωρίσει άλλους τόπους. Στο τέλος η κατάρα σπάζει έπειτα από κάποια τεχνάσματα του Λεόν που καταφέρνει να παντρευτεί τη Σοφία, επισημοποιώντας τον αμοιβαίο τους έρωτα. Στην επιφάνεια ο έρωτας φαίνεται να νικάει την κατάρα. Αλλά αυτό είναι η “συγκάλυψη” του Σάιμον προκειμένου να παρουσιάσει το έργο σαν ερωτική κωμωδία. Ωστόσο, ο καθένας που δεν πιστεύει ότι η γη είναι επίπεδη, καταλαβαίνει ότι ο Σάιμον δεν είναι ένας από τους ηλίθιους του χωριού και ότι ο έρωτας είναι ενός άλλου είδους, ο έρωτας της πρόκλησης για τον Λεόν και ο έρωτας της απελευθέρωσης για τη Σοφία. Με απλά λόγια το έργο είναι βαθιά πολιτικό. Ένα έργο που θα μπορούσε να το είχε γράψει ο Μπρέχτ (ας πούμε) αλλά βέβαια θα είχε χειριστεί διαφορετικά την θεατρική κατάληξη του.
Ο Βασίλης Βαθύαλος που σκηνοθέτησε την παράσταση, προσπάθησε με πολλούς τρόπους να δώσει αυτή τη διάσταση και νομίζω επέτυχε. Αλλά και οι θεατές, έστω υποσυνείδητα, προσέλαβαν αυτή τη διάσταση και ενθουσιάστηκαν. Ίσως του χρόνου ο κ. Βαθύαλος επιχειρήσει μια λίγο διαφορετική διασκευή του ίδιου έργο ονομάζοντας το “Οι ιδιώτες” όπου η “κατάρα” θα είναι η απάθεια για τα κοινά. Ας το σκεφτεί.
Η παράσταση αυτή ήταν μια πολιτική πράξη γιατί χρησιμοποίησε το θέατρο σαν μια πλατιά συμμετοχική διαδικασία όπου όλοι οι συντελεστές ήταν καθημερινοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Δάσκαλοι, γεωργοί, νοικοκυρές (γα μερικούς που έτυχε να ξέρω). Οι θεατές ενθουσιάστηκαν και για ένα ακόμα λόγο: γνωρίζοντας τον κάθε ηθοποιό από “κοντά”, από το καφενείο, τον μπακάλη, τη λαϊκή αγορά κλπ, τους έβλεπαν σαν αντιπροσώπους τους μέσα στο έργο και όχι σαν απόμακρες περσόνες. Θα τολμούσα να πω πως αυτό είναι πολιτισμός από το λαό.
Παρόμοια θα μπορούσαν να γραφτούν και για το αφιέρωμα στον Βασίλη Τσιτσάνη που έλαβε χώρα μόλις πριν λίγες μέρες στην αυλή του σχολείου στον Άνω Αλισσό, μια καταπληκτική παραγωγή από τους ανθρώπους του τοπικού πολιτιστικού συλλόγου.
Είναι προφανές ότι τέτοιες προσπάθειες πρέπει να τυγχάνουν στήριξης, μεταξύ άλλων και οικονομικής (ομολογουμένως την αιτούνται με πολύ σεμνό τρόπο) και το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας θα μπορούσε να συμβάλει σε αυτό ανεβάζοντας μερικές παραστάσεις του θιάσου την ερχόμενη σεζόν, με εισιτήριο αυτή τη φορά. Αυτό θα είναι πολιτισμός από το λαό για το λαό.
Του Μάρκου Σκληβανιώτη
Δρ Χημικού Μηχανικού
